Η κολύμβηση ανοικτής θάλασσας ή μαραθώνια κολύμβηση ξεκίνησε ως ένα στοίχημα και έχει γίνει Ολυμπιακό άθλημα. Διαφέρει από τη συμβατική κολύμβηση πολύ απλά γιατί δεν διεξάγεται σε πισίνα αλλά στη θάλασσα, όπου οι αθλητές έχουν να διαχειριστούν όλα όσα η φύση περιλαμβάνει στο μενού της θάλασσας: κύμα, ρεύματα, διαφορές θερμοκρασίας…
Οι κολυμβητικοί μαραθώνιοι είναι μια κατηγορία και οι αγώνες της κολύμβησης ανοιχτής θάλασσας μία άλλη. Ο διαχωρισμός ξεκινά από την απόσταση καθώς για να λογιστεί μια διαδρομή ως μαραθώνια, θα πρέπει η απόσταση να ξεπερνά τα 10 χιλιόμετρα.
Σε αντίθεση με τον κλασσικό μαραθώνιο της ξηράς, όπου η απόσταση είναι συγκεκριμένη και ορισμένη με ακρίβεια μέτρου, στους κολυμβητικούς αγώνες ανοικτής θάλασσας, οι αποστάσεις διαφέρουν κατά πολύ. Ωστόσο, η πιο συνηθισμένη απόσταση είναι τα 10 χιλιόμετρα, όσα καλούνται να διανύσουν οι κολυμβητές στους Ολυμπιακούς αγώνες.
Όπως είναι αναμενόμενο, η κολύμβηση στην ανοικτή θάλασσα έχει να αντιμετωπίσει πλήθος αστάθμητων παραγόντων, από παλίρροια κι επιφανειακούς ανέμους με ριπές, βροχή ή χαλάζι, θαλάσσια ρεύματα και διαφορές θερμοκρασίας μέχρι και καρχαρίες ή ακόμη χειρότερα… τσούχτρες.
Όλα αυτά δημιουργούν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των χρόνων που πετυχαίνουν οι αθλητές, άρα και η σύγκριση ή τα ρεκόρ χρόνων ουσιαστικά δεν υφίστανται. Οι συνθήκες μπορεί να αλλάζουν από ημέρα σε ημέρα ακόμη και από ώρα σε ώρα, καθώς η διάρκεια ενός αγώνα κολύμβησης ανοικτής θάλασσας διαρκεί πάνω από πέντε ώρες.
Ωστόσο μαραθώνιοι κολύμβησης γίνονται και σε κλειστές πισίνες, ώστε να αποφεύγονται όλοι αυτοί οι αστάθμητοι παράγοντες για τους αθλητές αλλά και για τους διοργανωτές. Σε αυτή την περίπτωση τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά, με τους κολυμβητές να κάνουν την 50μετρη πισίνα 200 φορές πάνω κάτω. Στις περισσότερες σχετικές διοργανώσεις του είδους υπάρχουν και οι επιλογές να αγωνιστεί κανείς στη μισή απόσταση των 5.000 μέτρων αλλά και στα 1.000 μέτρα, που καθόλου ευκαταφρόνητα δεν είναι για κάποιον ερασιτέχνη κολυμβητή.
Ένας από τους πρώτους μαραθώνιους σε ανοικτή θάλασσα πραγματοποιήθηκε το 1875 από τον Captain Matthew Webb, όταν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που διέσχισε το κανάλι της Μάγχης, από το Dover της Αγγλίας στο Calais της Γαλλίας. Στην πρώτη απόπειρα, στις 12 Αυγούστου 1875, εγκατέλειψε την προσπάθεια, εξ αιτίας ισχυρών ανέμων που, στη συνέχεια, δημιούργησαν αντίξοες συνθήκες. Επανήλθε στις 24 Αυγούστου, όπου νέες περιπέτειες τον περίμεναν. Αυτή τη φορά ούτε τα πολλαπλά τσιμπήματα από τσούχτρες ούτε τα ισχυρά ρεύματα που τον κρατούσαν ακίνητο και τον ανάγκαζαν να κάνει ζικ-ζακ κατάφεραν να τον σταματήσουν. Κατάφερε να πατήσει στεριά σε 21 ώρες και 45′, έχοντας καλύψει κολυμπώντας μια απόσταση 64 χιλιομέτρων αντί των 34 που ήταν η απόσταση των ακτών σε ευθεία!
Ο παράτολμος Webb σκοτώθηκε οχτώ χρόνια αργότερα, σε ηλικία 35 ετών, στην προσπάθειά του να διασχίσει τον ποταμό Νιαγάρα, κάτω από τους περίφημους καταρράκτες. Παρασύρθηκε από το ρεύμα και τραυματίστηκε θανάσιμα πέφτοντας στον επόμενο καταρράκτη.
Ωστόσο ακόμη πιο εμβληματική ήταν η ιστορία της πρώτης γυναίκας που πέτυχε τον ίδιο μαραθώνιο άθλο το 1926. Όλα ξεκίνησαν από ένα πείσμα, καθώς εκείνη την εποχή ο κόσμος πίστευε ότι είναι αδύνατον για μια γυναίκα να διασχίσει το κανάλι.
Μέχρι τότε μόλις πέντε κολυμβητές είχαν καταφέρει να ολοκληρώσουν το εγχείρημα, με τον καλύτερο χρόνο να έχει πετύχει ο Enrique Tiraboschi με 16 ώρες και 33 λεπτά. Η Αμερικανίδα Gertrude Ederle, σε ηλικία 20 ετών, όχι μόνο έγινε η πρώτη γυναίκα που διέσχισε το κανάλι από το Dover στο Calais, αλλά συνέτριψε το ρεκόρ φτάνοντας απέναντι μετά από 14 ώρες και 34 λεπτά, δύο ολόκληρες ώρες πιο γρήγορα από τον καλύτερο μέχρι τότε άνδρα! Το «μυστικό» της ήταν ότι χρησιμοποίησε την τεχνική του κρόουλ, γνωστή σήμερα ως «ελεύθερη κολύμβηση»…
Το ρεκόρ της κράτησε 24 ολόκληρα χρόνια, ωστόσο δεν ήταν το μακροβιότερο. Το 1925 είχε καλύψει την απόσταση των 22 μιλίων από το Battery Park στο Sandy Hook σε 7 ώρες και 11 λεπτά. Μέχρι τα 98 της χρόνια, οπότε και πέθανε (2003), το ρεκόρ δεν είχε καταρριφθεί. Χρειάστηκε να περάσουν 81 χρόνια από τότε που το πέτυχε, μέχρι να καταρριφθεί από την Αυστραλή Tammy van Wisse, τον Ιούλιο του 2006.
Ένα κυνήγι ρεκόρ μένει πάντα ανοικτό κι έχει να κάνει με τον αριθμό των διασχίσεων που έχει πετύχει κάποιος στο «κλασικό» πέρασμα της Μάγχης. Η «βασίλισσα του καναλιού» σήμερα είναι η Βρετανή Alison Streeter που, από το 1992, έχει περάσει το κανάλι 43 φορές, ήδη 24 περισσότερες από τη δεύτερη, την Καναδή Cynthia Nicholas, που από το 1978 μέχρι το 1992 είχε περάσει 19 φορές. Ο «βασιλιάς του καναλιού» είναι από το 2006 ο Kevin Murphy που το έχει διασχίσει 34 φορές, περνώντας κατά μία τον επίσης Βρετανό Michael Read που, μεταξύ 2004 και 2006, κρατούσε τον τίτλο με 33 συνολικά διασχίσεις.
Η κολύμβηση μεγάλων αποστάσεων είναι από τα λίγα σπορ όπου οι γυναίκες ανταγωνίζονται στα ίσα και καταγράφουν ρεκόρ έναντι των ανδρών. Οι διοργανώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο κλιμακώνονται διαρκώς, με περισσότερες ανά έτος, μεγαλύτερων αποστάσεων αλλά και κάποιες συνδεδεμένες σε ένα έπαθλο.
Το Τριπλό Κύπελλο Κολύμβησης Ανοικτής Θάλασσας, περιλαμβάνει τρεις από τους πιο γνωστούς μαραθωνίους κολύμβησης. Τα 21 μίλια (34 χλμ.) του καναλιού της Μάγχης, τα 20,1 μίλια (32,3 χλμ.) μεταξύ της νήσου Catalina και της χερσονήσου της Νότιας California, και τα 28,5 μίλια (45,9 χλμ.) γύρω από το Manhattan στη Ν. Υόρκη.
Υπάρχουν όμως και οι «Επτά Ωκεανοί» όπου τα πράγματα ξεφεύγουν. Ο θεσμός περιλαμβάνει τη διάσχιση επτά «εξωτικών» καναλιών, όπου οι αθλητές κολυμπούν σε όλους τους ωκεανούς της γης: Το Βόρειο Κανάλι, μεταξύ Ιρλανδίας και Σκωτίας, το Στενό του Cook μεταξύ του Βόριου και Νότιου Νησιού της Νέας Ζηλανδίας, το κανάλι του Molokai ανάμεσα στα νησιά Oahu και Molokai της Χαβάης, το κλασσικό «κανάλι» της Μάγχης, το Catalina Channel μεταξύ της νήσου Santa Catalina Island και της Νότιας Καλιφόρνια, τα στενά Tsugaru μεταξύ των νήσων Honshu και Hokkaido της Ιαπωνίας και, τέλος, το Στενό του Γιβραλτάρ μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής. Ο Ιρλανδός Steve Redmond έγινε ο πρώτος που κατάφερε να τερματίσει και στους επτά θαλάσσιους άθλους, περνώντας και τον τελευταίο του, το στενό της Tsugaru, τον Μάιο του 2012.
Οι υπερμαραθώνιοι πισίνας είναι ο αντίλογος των μεγάλων αποστάσεων σε ελεγχόμενο περιβάλλον. Το 1997 ο Grant Robinson και ο Kelly Driffield κολυμπούσαν 24 ώρες, καλύπτοντας απόσταση περίπου 100 χλμ.
Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη των διοργανώσεων έχει καταλήξει σε δύο μεγάλες κατηγορίες: αυτές όπου η ημερομηνία και η ώρα εκκίνησης αποφασίζονται από τον κολυμβητή και εκείνες όπου ένας φορέας διοργάνωσης ορίζει την ομαδική εκκίνηση.
