Γυναίκες σε αγώνες μοτοσυκλέτας: Γράφοντας ιστορία κόντρα σε όλους και σε όλα!

Ήταν το 1962 όταν μια δυναμική γυναίκα, παράλληλα με τις συμβατικές «υποχρεώσεις» που όριζε η εποχή, έκανε το όνειρό της πραγματικότητα, συμμετέχοντας σε αγώνες ταχύτητας με μοτοσυκλέτα. Η Beryl Tolman Swain, για την οποία ο λόγος, γεννήθηκε το 1936 έξω από το Λονδίνο. Στα 22 της παντρεύτηκε τον Edwin Swain, έμπορο μοτοσυκλετών και γνώρισε τον κόσμο των δύο τροχών. Παρακολουθούσε αγώνες και γρήγορα γοητεύτηκε. Κάπως έτσι έγινε πρωτοπόρος, σπάζοντας τα στεγανά σε ένα απόλυτα ανδροκρατούμενο σπορ την εποχή εκείνη.

Η διαδρομή δεν ήταν εύκολη, το αντίθετο μάλιστα, αλλά η τόλμη, το πάθος και η επιμονή της Beryl Swain την έφεραν να γίνει η πρώτη γυναίκα οδηγός που συμμετείχε σε αγώνα παγκοσμίου πρωταθλήματος μοτοσυκλέτας στην ιστορία. Οι επιδόσεις της δεν ήταν σπουδαίες, όμως αυτό δεν την απασχολούσε καθόλου. Ήταν αρκετές για να βρίσκεται εκεί και να μοιράζεται ισότιμα τη συμμετοχή της σε έναν από τους πιο απαιτητικούς και επίφοβους στίβους της εποχής.

Οι τότε συνθήκες σήμερα προκαλούν σχεδόν φρίκη στη σκέψη και μόνο ότι έτρεχαν έτσι σε αγώνες ταχύτητας. Η κατάσταση των μοτοσυκλετών, των ελαστικών, των αναρτήσεων και των φρένων δεν θα πληρούσαν καμία από τις σημερινές προδιαγραφές ασφαλείας. Το ίδιο ίσχυε και για τον εξοπλισμό με τα μισά κράνη, φόρμες χωρίς προστατευτικά, μπότες και γάντια από άλλες χρήσεις: σήμερα θα είχαν θέση μόνο σε μουσεία καθώς δεν θα περνούσαν ούτε την πόρτα της εισόδου σε μια πίστα…

Τότε όμως αυτά ήταν τα δεδομένα και εκείνο το «τότε» δεν είναι και πολύ μακρινό, καθώς η γενιά του 1960 όχι μόνο είναι εδώ, αλλά είναι ακόμη δραστήρια και μέσα στα πράγματα. Η Beryl Swain συμμετείχε στην κατηγορία των 50cc, που την εποχή εκείνη ήταν εξαιρετικά δημοφιλής χάρη στη δημοτικότητα του κυβισμού στις καθημερινές μοτοσυκλέτες. Όπως και σήμερα, οι αγώνες έδιναν την ανάλογη αίγλη, εν προκειμένω στο καθημερινά 50άρια που τα «ξαδελφάκια» τους έτρεχαν σε αγώνες.

Η Beryl Swain συνήθως τερμάτιζε στην πρώτη δεκάδα παρότι αρκετοί οργανωτές την υποχρέωναν να στήνεται στην τελευταία θέση της εκκίνησης, απλώς και μόνο επειδή ήταν γυναίκα… Το 1962 η κατηγορία των 50cc εντάχθηκε στο πρόγραμμα του παγκοσμίου πρωταθλήματος μοτοσυκλέτας, τα Grand Prix, καθώς η FIM ανταποκρίθηκε στην όλο και αυξανόμενη δημοτικότητα της κατηγορίας.

Η Swain είδε στο γεγονός το όνειρό της να μεγαλώνει και μια ευκαιρία να εμπλουτίσει τις εμπειρίες που αντλούσε από το αγαπημένο της σπορ. Δήλωσε συμμετοχή στο εμβληματικό ακόμη και σήμερα Isle of Man TT, που τότε προσμετρούσε στους αγώνες του παγκοσμίου πρωταθλήματος.

Έγινε έτσι η πρώτη γυναίκα που έλαβε μέρος σε Grand Prix ως οδηγός και μάλιστα σε έναν αγώνα που λόγω επικινδυνότητας αφαιρέθηκε από το πρόγραμμα του παγκοσμίου πρωταθλήματος. Νωρίτερα, το 1954 και έως το 1958, η Γερμανίδα Inge Stoll είχε γίνει η πρώτη γυναίκα που συμμετείχε, ως συνοδηγός όμως σε sidecar.

Πέντε εβδομάδες πριν από τον αγώνα άρχισαν τα προβλήματα για την Beryl Swain. Οι οργανωτές έθεσαν «για λόγους ασφάλειας» ένα ελάχιστο βάρος οδηγού στα 60 κιλά. Η Beryl Swain ήταν 50, ένα λιγότερο από τον Dani Pedrosa, έναν από τους μεγαλύτερους οδηγούς των σύγχρονων MotoGP…

H τρικλοποδιά θα μπορούσε να αποκαρδιώσει τη Swain, όμως αντί αυτού την πείσμωσε… Άρχισε δίαιτα με γλυκά, πατάτες και ψωμιά για να πάρει βάρος. Ταυτόχρονα, ο συντηρητικός βρετανικός Τύπος σιγοντάριζε στον αποκλεισμό της, γράφοντας άρθρα που σήμερα θα ξεσήκωναν θύελλες αντιδράσεων. Όταν έφτασε η ώρα να ζυγιστεί για τον αγώνα, τον Μάιο του 1961, είχε σχεδόν φτάσει στον στόχο, οπότε ζυγίστηκε φορώντας μια ζώνη από μόλυβδο και τελικά οι οργανωτές της επέτρεψαν να αγωνιστεί.

Ο νικητής του αγώνα στην κατηγορία της Ernst Degner, με μια εργοστασιακή Suzuki, είχε μια μέση ωριαία 120 χ.α.ώ, ενώ η Beryl Swain μόλις 77,2 χ.α.ώ, καθώς το ταπεινό της Iton 50, το οποίο προετοίμαζε στην κουζίνα του σπιτιού της, «έχασε» την τελευταία σχέση στο κιβώτιο στις αρχές του αγώνα. Τερμάτισε 22η στην κατηγορία, όμως έγραψε ιστορία.

Τα επόμενα σχέδιά της ήταν η συμμετοχή σε όλο το πρωτάθλημα του 1963 με μια πιο αξιόμαχη μοτοσυκλέτα, ένα Honda 50cc, που απέδιδε 8,5 ίππους και γυρνούσε στις 14.000 σ.α.λ. Όσο και η εργοστασιακή του νικητή του αγώνα εκείνου…

Η Beryl Swain δέχτηκε την κατακραυγή και τον χλευασμό και, τελικά, το οριστικό χτύπημα. Τον Οκτώβριο του 1962, λίγους μήνες πριν από την έναρξη του πρωταθλήματος, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Μοτοσυκλέτας (FIM) ανακοίνωσε ότι απαγορεύεται η συμμετοχή γυναικών σε οποιοδήποτε αγώνισμα της μοτοσυκλέτας «για λόγους ασφαλείας». Και της αρνήθηκαν τη συμμετοχή. Η Beryl Swain έκανε ένσταση κατά της απόφασης που δεν συζητήθηκε καν και η ιστορία έληξε με μια επιστολή 2.000 λέξεων – δείγμα πολιτισμού και σθένους ακόμη και για τις μέρες μας.

Από τότε πολλά έχουν αλλάξει. Με αποκορύφωμα την κατάκτηση του τίτλου του παγκοσμίου πρωταθλήματος Supersport 300 το 2018 από την Ισπανίδα Ana Carasco, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία. Παρότι η FIM, ειδικά από το 2006 και μετά, καταβάλλει διαρκείς προσπάθειες να προσελκύσει γυναίκες οδηγούς στους αγώνες, κατάλοιπα από το παρελθόν εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τις γυναίκες οδηγούς.

Μόλις φέτος, η Αυστραλή Sharni Pinfold, με συμμετοχές στη Moto3 της Βρετανίας και στο παγκόσμιο πρωτάθλημα SSP300, ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τους αγώνες. Για αιτίες και συμπεριφορές που αντιμετώπιζε οι οποίες δεν θα υπήρχαν αν ήταν άντρας…

Οι κανόνες άλλαξαν, οι προκαταλήψεις ίσως αργούν ακόμη. Πάντως, το γεγονός ότι η FIM έχει «υποχρεώσει» κάθε εκπρόσωπό της σε κάθε χώρα να έχει μια γυναίκα στο διοικητικό της συμβούλιο, δείχνει τις προθέσεις της αλλά επιβεβαιώνει ότι «υπάρχει θέμα». Σήμερα οι ενεργές συμμετοχές γυναικών σε παγκόσμια πρωταθλήματα κάθε είδους ξεπερνούν τις 70. Ακόμη και σε εξαιρετικά σκληρούς αγώνες όπως το Dakar, όπου η Ισπανίδα Laia Sanz κρατά και διευρύνει διαρκώς ένα μοναδικό ρεκόρ, αυτό των 12 τερματισμών σε ισάριθμες συμμετοχές.

Στον Γολγοθά που επεφύλασσε η ιστορία για τις γυναίκες στη διεθνή σκηνή των αγώνων μοτοσυκλέτας ξεχώρισαν κάποιες που άφησαν το δικό τους αποτύπωμα και ενέπνευσαν τις επόμενες γενεές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Γερμανίδας Katja Poensgen, που έγινε η πρώτη γυναίκα που προκρίθηκε για συμμετοχή σε αγώνα Grand Prix 250 cc, τη σημερινή Moto2. Εξακολουθεί να είναι η μοναδική που έχει συλλέξει βαθμούς στην κατηγορία, με τη 14η θέση της στο Mugello το 2001. Για την πρωτοποριακή καριέρα της τιμήθηκε από την FIM, που τη συμπεριέλαβε στο Hall of Fame με τους σημαντικότερους οδηγούς της ιστορίας του αθλήματος.

Τη σκυτάλη της έμπνευσης των γυναικών στους αγώνες ταχύτητας έχει πάρει η 24χρονη σήμερα φοιτήτρια Νομικής, Ισπανίδα Ana Carasco, που γράφει τις δικές της πρωτιές. Είναι η πρώτη γυναίκα που κατέκτησε την pole position σε αγώνα παγκοσμίου πρωταθλήματος, πρώτη που κέρδισε αγώνα του θεσμού και πρώτη που προηγήθηκε στη βαθμολογία.

Η επιτυχημένη της χρονιά του 2018 ολοκληρώθηκε με την κατάκτηση του πρώτου παγκόσμιου τίτλου από γυναίκα. Κι απ’ ό,τι φαίνεται έπεται συνέχεια, καθώς όχι μόνο επέστρεψε αξιόμαχη, μόλις 9 μήνες από τον σοβαρό της τραυματισμό το 2020 στη σπονδυλική στήλη, αλλά κέρδισε ξανά στο Misano στις 13 Ιουνίου 2021.