Το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, εκτός από τις παραλίες, τη Χώρα και όλα τα νησιωτικά χαρακτηριστικά, περιλαμβάνει μεγάλους ορεινούς όγκους, διαθέτει σπάνια χλωρίδα και πανίδα και ένα μεγάλο κομμάτι της, θυμίζει περισσότερο περιοχή της Ηπειρωτικής Ελλάδας, παρά ελληνικό νησί.
Νησί για όλες τις εποχές…
Αν επισκεφθείτε τη Νάξο μεταξύ Σεπτεμβρίου και Μαΐου, τότε η εικόνα που αναφέρουμε θα δυναμώσει περαιτέρω, αφού μόλις το υψόμετρο αυξηθεί οι νεφώσεις, η ομίχλη και το κρύο, δημιουργούν μια εικόνα που συναντάται περισσότερο στις ελληνικές ορεινές περιοχές. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος του αφιερώματος στο συγκεκριμένου νησί, ώστε μετά το θερινό να ασχοληθούμε και με το χειμερινό… πρόσωπο της Νάξου!
Φωτογραφίες: Έφη Τορνάρη
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, έτσι και στην περίπτωση της Νάξου βασικό ρόλο διαδραματίζει η Χώρα, που αποτελεί την πρωτεύουσα και διαθέτει το μνημείο-κατατεθέν του νησιού, την Πορτάρα. Πρόκειται για την είσοδο στο Ιερό του Απόλλωνα που ξεκίνησε να χτίζεται κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. δίχως όμως να ολοκληρωθεί, στο νησάκι “Παλάτια” και πλέον ενώνεται με τη χώρα μέσω πετρόχτιστου μονοπατιού. Η Χώρα διαθέτει επιπλέον επιβλητικά κτίρια, όπως το Μεσαιωνικό Κάστρο Σανούδου και τα γύρω αρχοντικά ή κλασικά Κυκλαδίτικα, λευκού χρώματος σπίτια.
Η ιστορία της Νάξου είναι πλούσια, με τα μνημεία τόσο από τους Αρχαίους όσο και από τους Βυζαντινούς Χρόνους να είναι πολλά και να εκτείνονται σχεδόν σε όλο το νησί, με Αρχαιολογικούς Χώρους αλλά και πολλές Εκκλησίες που χτίστηκαν ως επί το πλείστον μεταξύ 14ου και 16ου αιώνα. Ένα τόσο μεγάλο νησί όπως η Νάξος, δε θα μπορούσε παρά να έχει πολυάριθμες παραλίες, με το σύνολο της ακτογραμμής να υπολογίζεται στα 148 χιλιόμετρα. Οι παραλίες αυτές διαφέρουν μεταξύ τους και εξυπηρετούν τις διαθέσεις κάθε είδους επισκέπτη, αφού ποικίλουν από πλήρως οργανωμένες μέχρι εντελώς ανοργάνωτες. Η πλειονότητά τους βρίσκεται κοντά στη Χώρα, όμως υπάρχουν και οι μακρινές που συνδυάζουν την διαδρομή, που περιλαμβάνει πεδινά και ορεινά τοπία, με τη γνωριμία μιας νέας τοποθεσίας.
Πλούσια χλωρίδα και πανίδα…
Εκτός από το μεγάλο της μέγεθος, αφού εκτείνεται σε 430 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ένα σημαντικό και ιδιότυπο χαρακτηριστικό της Νάξου είναι η μεγάλη ποικιλία σε βλάστηση και πανίδα, εξαιτίας του μεγάλου υψομέτρου που συναντάται σε πολλά σημεία του νησιού. Τόσο η χλωρίδα όσο και η ποικιλία των ζώων που “κατοικούν” στη Νάξο, προσφέρουν μια μοναδική εικόνα για νησί των Κυκλάδων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, πως οι μεγάλες εναλλαγές τοπίων που προσφέρει η Νάξος, αφού οι παραλίες συνδυάζονται με κάμπους, ενώ τα ψηλά βουνά με τα φαράγγια και τα σπήλαια συνδυάζονται με πεδινές περιοχές γεμάτες από δέντρα και αμπέλια, έχουν εμπνεύσει πολλούς σημαντικούς καλλιτέχνες όπως ο Νίκος Καζαντζάκης ή ο Ιάκωβος Καμπανέλλης.
Η χλωρίδα της Νάξου είναι ποικιλόμορφη, με ρίζες τόσο από την Ευρώπη, όσο και από την Δυτική Ασία και την Βόρεια Αφρική. Συνολικά έχουν καταγραφεί στο νησί περισσότερα από 963 αγγειόσπερμα είδη, ενώ πολύ διαδεδομένα είναι τα φρύγανα, που καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του νησιού και προσφέρουν προϊόντα όπως το θυμάρι, το θρούμπι και η ρίγανη. Η πλειονότητα των φυτών και δέντρων ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου, οπότε και ενδείκνυται για επίσκεψη από φυσιοδίφες. Σημαντική όμως είναι και η πανίδα της Νάξου, με ποικίλα είδη δελφινιών ή τη Μεσογειακή Φώκια Μονάχους Μονάχους που απειλείται με εξαφάνιση να επισκέπτονται συχνά τα νερά του νησιού. Παράλληλα στη Νάξο απαντώνται πολλά είδη ερπετών ή αμφιβίων, όπως το εντυπωσιακό κροκοδειλάκι, μια μεγάλη σαύρα που βρίσκεται συνήθως σε ξερολιθιές, ο πρασινόφρυνος ή ο λιμνοβάτραχος. Σημειώνεται, πως τμήμα της Κεντρικής και Νότιας Νάξου, από το όρος Ζας και τη Βίγλα έως το Μαυροβούνι και τη θαλάσσια ζώνη από τους Καράδες έως τη Μουτσούνα, έχει συμπεριληφθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών (Natura 2000), ενώ επιπλέον στη Νάξο υπάρχουν 7 Καταφύγια Άγριας Ζωής.
Η ορεινή Νάξος…
… προσφέρει μια διαφορετική εικόνα νησιού των Κυκλάδων. Οι στενοί δρόμοι με τις μεγάλες κλίσεις, περνούν μέσα από φυσικά τοπία μεγάλης ομορφιάς, που συνοδεύονται και από όμορφα χωριά, χτισμένα σε μεγάλο υψόμετρο. Αυτός ο μοναδικός, για νησί των Κυκλάδων, συνδυασμός προσφέρει στον ταξιδιώτη ένα σπάνιο μείγμα εικόνων και αρωμάτων. Ένα από τα πιο γνωστά χωριά του νησιού είναι η Απείρανθος, που απέχει 28 χιλιόμετρα από την Χώρα και βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρων. Πρόκειται για χωριό με δική του προσωπικότητα, αφού οι κάτοικοί της θεωρείται ότι μετοίκησαν εκεί από την Κρήτη ή τη Μ. Ασία, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαφορετικά ήθη, έθιμα αλλά και γλωσσικό ιδίωμα, σε σύγκριση με την υπόλοιπη Νάξο. Η θέα του χωριού κατά την προσέγγιση είναι εντυπωσιακή, ενώ επιβάλλεται η περιδιάβαση στα στενά σοκάκια με τους ενετικούς πύργους, τα μαρμαρένια καλντερίμια, τις γραφικές πλατείες και τα όμορφα καφενεία να κλέβουν το βλέμμα. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια αυτόνομη περιοχή εντός της Νάξου, γεγονός που φαίνεται τόσο από την εκτεταμένη εμπορική δραστηριότητα, όσο και από τα πολλά, για το μέγεθός της, μουσεία, αφού διαθέτει Αρχαιολογικό, Λαογραφικό, Γεωλογικό, Φυσικής Ιστορίας και Μουσείο Παιδικού Πολιτισμού Αιγαίου.
Ένα ακόμη επιβλητικό, ορεινό χωριό είναι το Φιλώτι που εκτείνεται στους πρόποδες του Ζα και είναι το πιο πολυπληθές της Νάξου, με πληθυσμό 1500 κατοίκων! Κύρια δραστηριότητα είναι η κτηνοτροφία, αφού υπολογίζεται πως εκεί εκτρέφονται περί τα 60 χιλιάδες αιγοπρόβατα, ενώ οι κάτοικοί του είναι πολύ ενεργοί σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, με το Πολιτιστικό Κέντρο του Συλλόγου Φιλωτιτών να φιλοξενεί Βιβλιοθήκη, Κινηματογραφική Λέσχη και Λέσχη Ανάγνωσης, στοιχείο ενδεικτικό του φιλοπρόοδου χαρακτήρα τους. Όσοι βρεθούν στο Φιλώτι, αξίζει να πάνε ως την πηγή των Αριών, σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων από το χωριό, για να θαυμάσουν το υπέροχο τοπίο, μέσα από μία διαδρομή που κόβει την ανάσα. Επίσης, οι επισκέπτες της Νάξου αξίζει να επισκεφθούν το χωριό Γαλήνη, που περιστοιχίζεται από αρκετά ιστορικά μνημεία, όπως και τον Δανακό. Ο λόγος για το όμορφο χωριό που έχει χτιστεί στο βάθος μιας χαράδρας, στους πρόποδες του όρους Ζας, που είναι γνωστό για τα νερά του και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα χωριά του νησιού.
Ο ταξιδιώτης θα περάσει οπωσδήποτε από το πεδινό χωριό Εγγαρές, που βρίσκεται σε έναν από τους πιο εύφορους κάμπους του νησιού, αφού ουσιαστικά μέσω αυτού παρέχεται η σύνδεση με τα χωριά που βρίσκονται στο πιο βόρειο και ανατολικό τμήμα της Νάξου, ενώ κλείνοντας την αναφορά στα πιο… ορεινά σημεία του νησιού, δεν ξεχνάμε την Κόρωνο που βρίσκεται στη βορειοδυτική Νάξο σε υψόμετρο 540 μέτρων και είναι ένας από τους πιο παλιούς οικισμούς του νησιού.
Νησί χωρίς τοπικές γεύσεις, δε γίνεται…
Θα μπορούσε να είναι και τίτλος διαφημιστικού σποτ, όμως αντικατοπτρίζει μια γενικώς αποδεκτή αλήθεια. Η Νάξος βασίζεται πολύ στο εμπόριο που προέρχεται από τη γεωργία και την κτηνοτροφία, με το ναξιώτικο κρέας να είναι φημισμένο, αντίστοιχα με την περίφημη Γραβιέρα Νάξου. Το σημαντικότερο όμως προϊόν του νησιού είναι η πατάτα, η παραγωγή της οποίας γίνεται σε ευρεία κλίμακα, αφού μόνο για το 2015 υπολογίζεται πως η εξαγωγή έφτασε τους 1600 τόνους. Επιπλέον, τοπικό προϊόν που αποτελεί τη βάση για ποικίλες γεύσεις είναι το κίτρο Νάξου, με ονομασία προέλευσης. Όσοι βρεθούν στη Νάξο πρέπει πέραν των προαναφερθέντων, να δοκιμάσουν οπωσδήποτε τα γλυκά κουταλιού από τοπικό κίτρο, κεράσι ή βύσσινο, τα ξεροτήγανα και την καρυδόπιτα με κίτρο, όπως επίσης και να γευτούν το ποτό κίτρο.
Συμπερασματικά, η Νάξος είναι ένας προορισμός που θα ταιριάξει σε όλα τα γούστα, αφού προσφέρει εναλλαγές σε όλα τα επίπεδα και διαφοροποιείται από άλλα νησιά των Κυκλάδων, με πολλές επιλογές σε καταλύματα μεγαλύτερου ή μικρότερου κόστους, ανάλογα με τη διάθεση και τις δυνατότητες του κάθε επισκέπτη.
