Κάθε δραστηριότητα χρειάζεται τον στίβο της. Αέρας, γη και θάλασσα συνθέτουν πεδία δράσης για κάθε λογής ακραία ή όχι περιπέτεια. Τα μονοπάτια λειτουργούν αντίστροφα. Υπάρχουν εκεί, έτοιμα να υποδεχτούν ετερόκλητες ομάδες που θέλουν να αθληθούν
Άλογα, ποδήλατα, μοτοσυκλέτες και άνθρωποι πεζοί ακολουθούν διαδρομές χαμένες μέσα στα δάση του πλανήτη, σχηματισμένες ωστόσο και σηματοδοτημένες.
H διαδικασία έχει και όνομα: το Trail riding είναι κάθε δραστηριότητα που ακολουθεί διαδρομές σε μονοπάτια αλλά και δασικούς δρόμους. Ουσιαστικά κάθε διαθέσιμη διαδρομή έξω από το οριοθετημένο οδικό δίκτυο.
Μια trail ride δραστηριότητα δεν έχει παράμετρο μήκους διαδρομής, αλλά σχετίζεται με την ποικιλομορφία του εδάφους, την υψομετρική διαφορά, τη σύσταση του εδάφους.
Ιστορικά οι καταγραφές και η ονοματοθεσία ξεκίνησαν μέσα από το horse riding, την αναζήτηση χαράς και επαφής με τη φύση, καβάλα σε άλογα, κάποτε στη Β. Αμερική. Κάποιες από αυτές περιλαμβάνουν και οργανωμένες δράσεις, με την απλή ονομασία «trail riding» ή «hacking».
Τα τελευταία χρόνια οι δραστηριότητες επί μονοπατιών έχουν απλωθεί σε ένα ευρύτατο φάσμα «μέσων», τα οποία χρησιμοποιούν οι θιασώτες του είδους. Το mountain biking ή το mixed terrain cycle-touring είναι κάποιες από αυτές, πριν χρησιμοποιηθούν και μηχανοκίνητα, μοτοσυκλέτες enduro, trail αλλά και trial.
Συνήθως αποτελούν ανεπίσημες δραστηριότητες, όπου μια ομάδα αθλούμενων με κοινά ενδιαφέροντα εξορμούν για να απολαύσουν το χόμπι τους κοντά στη φύση. Άλλοτε έχουν τον χαρακτήρα επίσημης διοργάνωσης με στοιχεία ανταγωνισμού, κανόνες, βαθμολόγηση και νικητές.
Ωστόσο το κοινό πρόβλημα που έχουν άπαντες να αντιμετωπίσουν είναι τους ολοένα και μεγαλύτερους περιορισμούς στη χρήση διαδρομών μέσα στα δάση. Κυρίως με τη λογική της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της χλωρίδας και της πανίδας κάθε τόπου.
Σε κάποιες χώρες ο νόμος είναι εξαιρετικά αυστηρός, όχι άδικα, απλά συχνά ισχύει το «με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά». Ατυχήματα και ασεβής προς τη φύση συμπεριφορά έχουν οδηγήσει σε ολοκληρωτική απαγόρευση της πορείας αλλά και της κατασκήνωσης σε δασικές περιοχές.
Αν και ο ορίζοντας διαρκώς μικραίνει, υπάρχουν ακόμη αρκετοί «παράδεισοι» να υποδεχτούν κάθε λογής δραστηριότητα στο δάσος. Είτε ελεγχόμενη είτε απεριόριστη…
Η λογική των περιορισμών έχει να κάνει με την υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση των μονοπατιών, που μπορεί να οδηγήσει σε διάβρωση, εξάπλωση ζιζανίων, σύγκρουση με πεζοπόρους ή παρενόχληση της άγριας πανίδας.
Ωστόσο όταν η δραστηριότητα γίνεται οργανωμένα, ποδηλάτες βουνών αλλά και μοτοσυκλετιστές εκτός δρόμου – enduro ακολουθούν ήδη διαμορφωμένα από την πορεία των νερών μονοπάτια και διαδρομές. Σε αρκετές περιπτώσεις έχουν λειτουργήσει και προστατευτικά, εντοπίζοντας πυρκαγιές πριν εξαπλωθούν, ενώ σε κάθε περίπτωση έχουν το αίσθημα της «προστασίας» του περιβάλλοντος που τους προσφέρει τον στίβο για να απολαύσουν το χόμπι τους.
Με ανάλογο τρόπο, τα μονοπάτια έφτασαν μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες υποδεχόμενα ποδηλατικές διαδρομές, όπως έγινε και στην Πάρνηθα, για την Ολυμπιάδα της Αθήνας το 2004.
Υπάρχουν αγώνες με άλογα που διεξάγονται σε μονοπάτια, Equestrian competition, όπου δοκιμάζονται οι αντοχές και οι ικανότητες αλόγου και ιππέα σε δύσκολες διαδρομές, ενίοτε μεγάλης διάρκειας. Πέρα από τον βαθμό δυσκολίας που δημιουργεί η χάραξη της διαδρομής, διοργανώνονται αγώνες των 40 km έως και 160 km! Εκεί δεν κερδίζει απαραίτητα ο πρώτος που θα περάσει τη γραμμή του τερματισμού, αλλά συνδυαστικά εκείνος του οποίου και το άλογο βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση μετά τη δοκιμασία.
Η δραστηριότητα έφερε και παραλλαγές στην πορεία, με διαγωνισμούς όπου η υπερπήδηση εμποδίων και η δεξιότητα αναβάτη και ίππου βαθμολογούνται για την ανάδειξη του νικητή. Υπερπήδηση τεχνητών και φυσικών εμποδίων, άνοιγμα άλλα και κλείσιμο «πόρτας», πλοήγηση, κίνηση προς τα εμπρός αλλά και προς τα πίσω και πλάγια, είναι μερικές από τις ασκήσεις που βαθμολογούνται.
Το Mountain biking είναι η ανάλογη δραστηριότητα με τη χρήση ποδηλάτων, για την οποία αυξάνεται διαρκώς ο πληθυσμός των ενδιαφερομένων. Ειδικά με την ολοένα αυξανόμενη χρήση ποδηλάτων με ηλεκτρική υποβοήθηση, που κάνουν τη σχετική άθληση πιο προσιτή σε ανθρώπους με όχι τόσο εξασκημένη τεχνική αλλά και φυσική κατάσταση.
Η πιο ακραία χρήση ποδηλάτων σε τέτοιο περιβάλλον αποτελεί ασφαλώς το Downhill, κατά το οποίο πλαγιές με μεγάλες κλίσεις, αντιπυρικές ζώνες ή και χιονοδρομικά κέντρα κατά τη θερινή περίοδο μετατρέπονται σε στίβους όπου η αδρεναλίνη ρέει άφθονη.
Εδώ το «μονοπάτι» συχνά δεν είναι μέσα στο δάσος, αλλά σε τόπους που είτε λόγω υψομέτρου είτε λόγω ανθρώπινης παρέμβασης στερούνται χλωρίδας. Πέτρες, βράχια, ρίζες και νεροφαγώματα συνθέτουν ένα εξαιρετικής δυσκολίας τερέν, όπου αθλητές καλούνται να επιδείξουν την τεχνική τους αλλά και τη φυσική τους κατάσταση.
Τα ποδήλατα είναι ανάλογα διαμορφωμένα, με αναρτήσεις και ισχυρά φρένα, φαρδύτερα ελαστικά, χαμηλό βάρος και ισχυρό πλαίσιο, ενώ τα άλματα, οι πλαγιολισθήσεις και οι… πτώσεις συνθέτουν το μενού κάθε κατάβασης.
Ο ποδηλατικός τουρισμός είναι επίσης μια δραστηριότητα που αναπτύσσεται. Έτσι, γραφεία διοργάνωσης περιπέτειας υποδέχονται «τουρίστες» για μια οργανωμένη βόλτα στο δάσος με ποδήλατα. Σε δασικούς δρόμους και μονοπάτια, μακριά από τον αστικό ιστό, η συμμετοχή αποτελεί μια εξαιρετική άσκηση αλλά και ευκαιρία για χαλάρωση μέσα από την επαφή με τη φύση. Μπορεί να περιλαμβάνει και διανυκτέρευση σε κάποιο οργανωμένο κατάλυμα, όπου οι ήχοι του δάσους είναι οι μόνοι που φτάνουν στ’ αυτιά…
Αντίστοιχη ανάπτυξη, ειδικά στην Ελλάδα, έχει και ο μηχανοκίνητος τουρισμός, με τις μοτοσυκλέτες enduro να αποτελούν το μέσο για την περιήγηση σε όρη και μονοπάτια. Με τη δυνατότητα να καλυφθούν μεγαλύτερες σε μήκος διαδρομές στον ίδιο χρόνο, οι εξορμήσεις με enduro μοτοσυκλέτες αποτελούν μια δελεαστική πρόταση για τουρίστες που έχουν σχέση με τη μοτοσυκλέτα, αλλά περιορισμένη δυνατότητα κίνησης και χρήσης των μονοπατιών στη χώρα τους.
Στην Ελλάδα το enduro έχει διαχρονικά μεγάλο κοινό από ερασιτέχνες που απολαμβάνουν την άσκηση και την «περιπέτεια» στα ατελείωτα μονοπάτια της χώρας. Η αναζήτηση νέων διαδρομών και οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν σε ένα δύσκολο πέρασμα υποσκελίζουν την κόπωση, ενώ αν οι συνθήκες αλλάξουν, συνήθως από τη βροχή, η εξόρμηση μπορεί να μετατραπεί σε πραγματική περιπέτεια.
Όμως συχνά αυτό είναι και το ζητούμενο…
