Ξάνθη: Πολιτιστικό μωσαϊκό

Η Θράκη αποτελεί μια περιοχή ιδιαίτερης βαρύτητας για τη χώρα μας και όχι μόνο επειδή αποτελεί το ηπειρωτικό σύνορό μας με τη γειτονική Τουρκία. Η γεωγραφική της θέση στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης, σε συνδυασμό με την μεγάλης ποικιλομορφίας φυσική ομορφιά, την καθιστά σε ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα, κατά την άποψή μας, μέρη της Ελλάδας όχι μόνο σε επίπεδο απόδρασης, αλλά και σε επίπεδο οδοιπορικού για τη γνωριμία με έναν τόπο, όπου η διαφορετικότητα αποτελεί συστατικό του στοιχείο.

Φωτογραφίες: Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Κέντρο Πολιτισμού Δήμου Ξάνθης

Προεξάρχουσα πόλη στα παραπάνω είναι η Ξάνθη που, όπως και η γύρω περιοχή, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία σε φυσικό τοπίο, αρχιτεκτονική και κουλτούρα.

Πολυπολιτισμική, ιστορική και πανέμορφη…
Και όμως! Όσο και αν οι παραπάνω χαρακτηρισμοί φαντάζουν υπερβολικοί, δεν είναι! Η πρώτη επίσημη εμφάνιση στην ιστορία έγινε το 879 μ.Χ., όταν ο Επίσκοπος Γεώργιος συμμετείχε σε σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη εκπροσωπώντας την πόλη “Ξάνθεια”, που ήταν η μετονομασία της πόλης Ρούσιο. Οι αιώνες πέρασαν όμως η ιδιαίτερα σημαντική γεωγραφική θέση της Ξάνθης, της προσέδιδε ανέκαθεν μεγάλη βαρύτητα. Το 1385 έπεσε σε Οθωμανικά χέρια, παρόλα αυτά κατά το 18ο και 19ο αιώνα μέχρι την Επανάσταση του 1821, έγινε πολύ γνωστή και εύρωστη λόγω της μεγάλης παραγωγής καπνού. Μετά την Επανάσταση, στην οποία η Ξάνθη είχε ενεργή συμμετοχή, υπήρξε μια πρόσκαιρη παρακμή αφού πολλοί συμμετέχοντες στις πολεμικές επιχειρήσεις συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν και σαν να μην έφτανε αυτό, δυο μεγάλοι σεισμοί το 1829 κατέστρεψαν τόσο την πόλη όσο και τη γύρω περιοχή.

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η Ξάνθη να χτιστεί από την αρχή και επειδή σε πολλές περιπτώσεις, μέσα από μια καταστροφή μπορεί να προκύψει κάτι υπέροχο, τα κτίσματα που προέκυψαν αποτελούν σήμερα την Παλιά Πόλη, που αποτελεί σήμα-κατατεθέν της Ξάνθης και ικανό λόγο για πολλούς επισκέπτες, να βρεθούν εκεί. Από τότε, η Ξάνθη έχει αναπτυχθεί και σήμερα ο Δήμος έχει πληθυσμό που ξεπερνά τους 65.000 κατοίκους, ενώ παράλληλα από το 1974 στην πόλη βρίσκεται η έδρα της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, που φιλοξενεί τμήματα Αρχιτεκτόνων, Ηλεκτρολόγων, Μηχανολόγων, Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Μηχανικών Περιβάλλοντος και Πολιτικών Μηχανικών, προσελκύοντας κάθε χρόνο πολυάριθμους φοιτητές.

1 of 6

Παλιά Πόλη Ξάνθης
Η πόλη αυτή δημιουργήθηκε μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1829 από Μακεδόνες και Ηπειρώτες χτίστες. Χαρακτηρίζεται από πολιτισμική ποικιλομορφία, αφού τα λιθόστρωτα σοκάκια περιβάλλονται από χαμηλές κατοικίες που υπάρχουν σήμερα στα Βαλκάνια, από δυτικής αρχιτεκτονικής νεοκλασικά κτίρια και από εκκλησίες, τυπικά δείγματα της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας. Αυτό το πολιτισμικό μωσαϊκό οφείλεται στο παρελθόν της πόλης, η οποία λόγω της γεωγραφικής της θέσης ως πέρασμα από και προς την Ασία, εγγύτητας στα Βαλκάνια και φυσικά λόγω της ελληνικής κουλτούρας, έχει υπάρξει σημαντικό εμπορικό πέρασμα και ταυτόχρονα, φορέας της διαφορετικών μεταξύ τους, πολιτισμών.

Η μοναδικότητα της Παλιάς Πόλης της Ξάνθης, διατηρήθηκε χάρη στην ανακήρυξή της το 1976 σε προστατευόμενο οικισμό, με αποτέλεσμα τα σχέδια για χτίσιμο σύγχρονων κτιρίων και υποδομών να ναυαγήσουν. Μια κατάληξη ευτυχής όπως αποδεικνύεται, αφού η Παλιά Πόλη αποτελείται με βάση τις επίσημες στατιστικές από 1200 διατηρητέα κτίρια, εκ των οποίων τα 140 χαρακτηρίζονται επισήμως ως πολύ αξιόλογα, τα 130 ως αξιόλογο και τα 260 ως ενδιαφέροντα.

Ξανθιώτικο Καρναβάλι και Γιορτές Παλιάς Πόλης
Η Ξάνθη είναι μια πόλη με πολύ μεγάλη πολιτιστική δραστηριότητα, η οποία μάλιστα εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι δύο κύριοι θεσμοί είναι το Καρναβάλι της Ξάνθης και οι Γιορτές της Παλιάς Πόλης που διοργανώνονται από το Κέντρο Πολιτισμού Ξάνθης. Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι θεωρείται ως το σημαντικότερο Καρναβάλι στη χώρα μας μετά από εκείνο της Πάτρας και πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1966. Για 3 περίπου εβδομάδες, στην Ξάνθη διεξάγονται ποικίλες εκδηλώσεις, κυρίως στην Κεντρική πλατεία και στο Δημοτικό αμφιθέατρο. Με αφορμή το Καρναβάλι, οι εκδηλώσεις του οποίου κορυφώνονται όπως είναι λογικό κατά το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας, κάθε χρόνο συρρέουν στην πόλη χιλιάδες επισκέπτες για να ζήσουν από κοντά την γιορτινή ατμόσφαιρα, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιούνται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις για μουσική, χορό, θέατρο, εικαστικά κ.α. Το Καρναβάλι, ολοκληρώνεται κάθε χρόνο με την καρναβαλική παρέλαση και το έθιμο της καύσης του ομοιώματος του Τζάρου.

Ένας ακόμη γιορτινός θεσμός είναι οι Γιορτές Παλιάς Πόλης. Η αποχώρηση του καλοκαιριού και η εμφάνιση του φθινοπώρου, σημαίνουν κάθε χρόνο την έναρξη των εν λόγω Γιορτών που διεξάγονται από το 1991. Η πλειονότητα των Εκδηλώσεων λαμβάνει χώρα στην Παλιά Πόλη Ξάνθης, τα δρομάκια της οποίας υποδέχονται πολιτιστικούς και καρναβαλικούς συλλόγους οι οποίοι διοργανώνουν γλέντια και εκδηλώσεις αντίστοιχες με αυτές του Καρναβαλιού. Ενδεικτικό της εξωστρέφειας που αποπνέουν οι εκδηλώσεις αυτές, είναι το γεγονός πως τον περασμένο Σεπτέμβριο πραγματοποιήθηκε στην Ξάνθη, Δεξιοτεχνία Αυτοκινήτων υπό την αιγίδα της Ομοσπονδίας Μηχανοκίνητου Αθλητισμού Ελλάδος, η οποία μάλιστα διεξήχθη στο πλαίσιο των Γιορτών Παλιάς Πόλης.

1 of 7

Αξιοθέατα εντός και εκτός πόλης…
Αν θεωρείτε ότι οι λόγοι να επισκεφθεί κάποιος την Ξάνθη εξαντλούνται στην καρναβαλική ατμόσφαιρα και στις Γιορτές Παλιάς Πόλης, κάνετε λάθος, αφού υπάρχουν πολλά ακόμη αξιοθέατα, τόσο εντός όσο και εκτός του αστικού ιστού της Ξάνθης.

Μένοντας λίγο ακόμη εντός, ιδιαίτερη μνεία αξίζει στην περιοχή των Καπναποθηκών, που αποτελεί από μόνη της ένα αξιοθέατο. Πρόκειται για μέρος που έχει συνδεθεί άμεσα με την ακμή της πόλης, αφού εκεί αποθηκεύονταν τα καπνά και που σήμερα διασώζεται σε μεγάλο βαθμό, όντας ένα από τα καλύτερα συγκροτήματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στη χώρα μας, με κτίρια που χτίστηκαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Εκτός από τις Καπναποθήκες όμως, ο επισκέπτης που… σέβεται τον εαυτό του οφείλει να βρεθεί στο Παζάρι, ένα από τα πιο φημισμένα της Βόρειας Ελλάδας.

Το Παζάρι λαμβάνει χώρα κάθε Σάββατο από το 1920, αφού ως τότε διεξάγονταν κάθε Κυριακή, αποτελώντας πραγματικά ένα πολιτισμικό σταυροδρόμι, με ιστορία μάλιστα που ξεκινά από τον 15ο αιώνα. Προσελκύει σε εβδομαδιαία βάση πάρα πολλούς επισκέπτες οι οποίοι δεν είμαι μόνο ντόπιοι, αφού για αυτό καταφθάνουν στην Ξάνθη άτομα από κοντινές περιοχές και πολλοί Βούλγαροι, που το επισκέπτονται είτε για να ψωνίζουν είτε για τουρισμό. Το γεγονός ότι στο Παζάρι της Ξάνθης συνυπάρχουν Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Αθίγγανοι, Αφρικανοί, Κινέζοι και παλιννοστούντες από την πρώην Σοβιετική Ένωση, δίνει αυτό το ιδιαίτερο -πολυπολιτισμικό- χρώμα και θεμελιώνει τον χαρακτηρισμό μας ως σταυροδρόμι πολιτισμών. Σήμερα, στο Παζάρι γίνεται εμπόριο προϊόντων κάθε λογής, από λαχανικά μέχρι χαλιά, είδη οικιακής χρήσης, ρούχα και παιχνίδια, ενώ οι κάτοικοι της πόλης σε συνδυασμό με τους επισκέπτες δημιουργούν μια μοναδική ατμόσφαιρα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί Ξανθιώτες θα συνδυάσουν τη βόλτα τους με μια επίσκεψη εκεί, ακόμη και αν δεν έχουν σκοπό να αγοράσουν κάτι, αλλά μόνο να αισθανθούν τη διαφορετικότητα που αναδύεται από αυτή την εκδήλωση.

Όμως, μέρη που αξίζει να επισκεφθεί κανείς υπάρχουν και εκτός του αστικού ιστού. Ξεχωρίζει το Δασικό Χωριό του Ερυμάνθου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1350 μέτρων στην περιοχή της Σταυρούπολης. Είναι τεχνητό χωριό που κατασκευάστηκε από το Δασαρχείο Ξάνθης, με σκοπό να παρέχει τη δυνατότητα σε επισκέπτες να ζήσουν για λίγο σε δασικό περιβάλλον προκειμένου να εξοικειωθούν με τη φύση. Αποτελείται από 12 ξύλινους οικίσκους των 2 δωματίων, που μπορούν να φιλοξενήσουν 4-5 άτομα έκαστος. Η τοποθεσία του Δασικού Χωριού είναι πολύ σημαντική, καθώς μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για τοποθεσίες σπάνιας ομορφιάς, όπως ο Καταρράκτης του Λειβαδίτη που έχει ύψος 35 μέτρων και θεωρείται ως ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων. Ακόμη, ο επισκέπτης αξίζει να βρεθεί στα γραφικά Πομακοχώρια, όπου θα γνωρίσει τους βουλγαρικής καταγωγής, μουσουλμάνους στο θρήσκευμα, Πομάκους οι οποίοι ζουν μέχρι σήμερα στους παραδοσιακούς τους οικισμούς, καθώς επίσης και στην κορυφή του Γυφτοκάστρου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1827 μέτρων και έχει πανοραμική θέα προς τις εκτάσεις της Βουλγαρίας.

1 of 5

Μάλιστα, η πρόσβαση στο συγκεκριμένο σημείο γίνεται μέσα από μεγάλης φυσικής ομορφιάς δάση Οξιάς και Δασικής Πεύκης. Η ορεινή περιοχή, θα αποτελέσει την καλύτερη απόδραση για τους λάτρεις των 4Χ4, καθώς υπάρχουν πολλές και πανέμορφες διαδρομές, ικανές να αποζημιώσουν και τους πλέον απαιτητικούς φυσιολάτρες. Ανάμεσα στα “SOS” για όσους βρεθούν στην πρωτεύουσα του Νομού Θράκης είναι η Λίμνη Βιστονίδα, βιότοπος που απέχει περί τα 20 χιλιόμετρα από την Ξάνθη και φιλοξενεί 326 είδη πουλιών, μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια και 62 είδη ψαριών. Κλείνοντας, μια κοντινή εκδρομή που αξίζει είναι η βόλτα στην Σταυρούπολη και από εκεί, η διαδρομή με τραίνο έως τους Τοξότες, αφού η διαδρομή δίπλα στο ποτάμι και μέσα στο δάσος, είναι μαγευτική.

Μαγευτική φύση, ποικιλία χρωμάτων, αρωμάτων και πολιτισμών, που συνδυάζονται με μοναδικές πολιτιστικές εκδηλώσεις και τη φρεσκάδα που μπορούν να προσδώσουν στη ζωή της πόλης οι φοιτητές, σκιαγραφούν το προφίλ της Ξάνθης, μιας πόλης που μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για ένα ταξίδι που θα μείνει για καιρό στις μνήμες όσων το αποφασίσουν!

Το γνωρίζατε;
Στις 23 Οκτωβρίου 1925 γεννήθηκε στην Ξάνθη ο Μάνος Χατζιδάκις, που έμελλε να αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες που ανέδειξε η χώρα μας κατά τον 20ό αιώνα!

1 of 18