Συνεπής στην ιδιότητά της, η ανθρώπινη κοινωνία παραδοσιακά εναντιώνεται σε οτιδήποτε νέο. Ίσως από άγνοια, από αδιαφορία να μάθει, από αρνητικότητα, από έλλειψη προσαρμογής, από… από… από…
Ένα από τα παραδείγματα, που σχετίζονται με τον μηχανοκίνητο αθλητισμό, το σύστημα προστασίας Halo, ένα «φωτοστέφανο» δηλαδή επάνω από το ανοιχτού τύπου κόκπιτ των μονοθεσίων που συμμετέχουν σε αγώνες ταχύτητας. Η κριτική που δέχτηκε ήταν μεγάλη, έντονη, χλευαστική, για να χρησιμοποιήσουμε ήπιες εκφράσεις…
Από την άλλη, η Διεθνής Ομοσπονδία Αυτοκινήτου (FIA) τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα επί ημερών του Ζαν Τοντ στην προεδρία, έχει κάνει άλματα στον τομέα της ασφάλειας σε όλο το εύρος του μηχανοκίνητου αθλητισμού.
Η ελαφρότητα της γκρίνιας
Πριν επιστρέψουμε στο Halo, να πούμε ότι όταν αυστηροποιήθηκαν οι διαδικασίες κατασκευής και ελέγχων (Impact control) των Roll-Cage στα αυτοκίνητα του WRC, εκεί είχαμε άλλου είδους διαμαρτυρίες. Βάρος, δυσκολία χρήσης τού πίσω μέρους του αυτοκινήτου, δυσκολία πρόσβασης για να πάρει κάποιος ρεζέρβα και εργαλεία κ.λπ. Η γκρίνια, γκρίνια, πλην όμως οι αποφάσεις, αποφάσεις. Η FIA επέμεινε και οι τεχνικοί σχεδιασμού βρήκαν λύση για όλα. Και μετά τις υπερδεκαπλάσιες τούμπες που έφερε ο Latvala με το Ford Focus WRC στην Πορτογαλία και βγήκε ατσαλάκωτος, άπαντες σιώπησαν!
Τα ίδια είχαμε και με την εφαρμογή του συστήματος προστασίας κεφαλιού και αυχένα HANS. Εκεί να δείτε πανηγύρι… Δυσκολίες στην κίνηση του κεφαλιού την ώρα της οδήγησης, άβολο εξάρτημα που θα επηρεάσει την επίδοση των οδηγών, οι συνοδηγοί θα υποφέρουν από πονοκεφάλους κ.λπ. Χρειάστηκε να γίνουν δυο-τρία ζόρικα ατυχήματα για να γίνει κατανοητή η αξία του συστήματος.
Δεν τελειώσαμε με τα ράλι… Πριν από μερικά χρόνια, είχαν συμβεί τρία φρικτά ατυχήματα με μπαριέρες που πέρασαν στο εσωτερικό των αυτοκινήτων. Ένα με τον θάνατο του Gareth Roberts, του συνοδηγού του Breen, ένα παρ’ ολίγον δεύτερο θανατηφόρο με τον Robert Kubica, που παραλίγο να χάσει το χέρι του, και ένα τρίτο με τον Abdulaziz Al-Kuwari. Αυτά ήταν αρκετά να αποδεχθεί η κοινότητα των ράλι ότι όσο και να αυξάνεται το κόστος ή το balance του αυτοκινήτου, μία μπάρα πρέπει να μπει εγκάρσια στη μετώπη της καμπίνας για να μην ξανασυμβεί το κακό.
Μήπως το Halo, το σύστημα προστασίας των κόκπιτ στα μονοθέσια, πιστεύετε είχε καλύτερη αποδοχή; Αμ δε… Άνθρωποι-θρύλοι της Formula 1, που πέρασαν τις ζωές τους στις πίστες, αντέδρασαν μόλις είδαν τις πρώτες φωτογραφίες. Ανάμεσά τους, ένα όνομα – έκπληξη, αυτό του Niki Lauda, ο οποίος, ενώ είχε δει τον χάρο με τα μάτια του, το κατέκρινε. Και δεν ήταν ο μόνος…
Ο επτά φορές παγκόσμιος πρωταθλητής Lewis Hamilton αποκάλυψε το 2018 ότι το Halo δεν του άρεσε καθόλου. Βέβαια η παραδοχή ότι η ασφάλεια ενός πιλότου βελτιώνεται κατά τουλάχιστον 17%, του δημιουργούσε σκέψεις ως προς την αποδοχή…
Τα παραδείγματα πείθουν
Ο Lauda ισχυρίστηκε ότι το σύστημα παραμορφώνει την «ουσία των αγωνιστικών αυτοκινήτων», ενώ οι φίλοι του σπορ, σε μία διαδικτυακή έξαρση απέχθειας, έδειξαν ότι το Halo ήταν μη δημοφιλές, γιατί δεν είναι οπτικά ελκυστικό, είναι ενάντια στην έννοια των αγώνων ανοιχτού πιλοτηρίου και εμποδίζει την όραση του οδηγού. Ευτυχώς από την άλλη, πρώην οδηγοί, συμπεριλαμβανομένου του Jackie Stewart, καλωσόρισαν το σύστημα και το συνέκριναν με την εισαγωγή ζωνών ασφαλείας, η οποία είχε επίσης επικριθεί, αλλά στη συνέχεια έγινε ο κανόνας και στα αυτοκίνητα καθημερινής χρήσης.
Παρά την αρχική κριτική, το Halo επαινέθηκε από την κοινότητα του motorsport ύστερα από δύο περιστατικά, όπου το «φωτοστέφανο» χτυπήθηκε από άλλο αυτοκίνητο. Ένα περιστατικό ήταν με το ατύχημα του Tadasuke Makino στην F2 και ένα στο Grand Prix του Βελγίου, όπου το Halo του Charles Leclerc χτυπήθηκε από την ιπτάμενη McLaren του Fernando Alonso, με τα δύο Halo να δείχνουν ορατή ζημιά από τη σύγκρουση. Τόσο ο Makino όσο και ο Leclerc αναγνώρισαν ότι το Halo έσωσε τις ζωές τους. Ήταν τότε που ο επικεφαλής της Mercedes, Toto Wolff, ο οποίος είχε επικρίνει το Halo νωρίτερα μέσα στη σεζόν, παραδέχτηκε ότι είχε αποδειχθεί σωτήριο μετά το συμβάν του Leclerc. Στο Halo πιστώθηκε επίσης η διάσωση της ζωής του Alex Peroni στην F3 στη Monza πέρυσι.
Όμως δεν είναι μόνο αυτά τα παραδείγματα. Το πιο μεγάλο, το πιο σοκαριστικό ατύχημα, ήταν αυτό του Romain Grosjean στο Grand Prix του Μπαχρέιν του 2020, όπου, αφού χτύπησε το μονοθέσιο του Daniil Kvyat, έπεσε με ταχύτητα 220 χλμ./ώρα στις μπαριέρες, τις οποίες «έσκισε» και πέρασε από μέσα… Το μισό μονοθέσιο έμεινε στην πίστα και το υπόλοιπο, με την «μπανιέρα» με το Halo και τον Γάλλο πιλότο μέσα, να φλέγεται από την άλλη πλευρά. Το Halo χτύπησε το πάνω τμήμα του φράγματος, προστατεύοντας το κεφάλι του Grosjean από την πρόσκρουση. Σε ένα παρόμοιο ατύχημα στο Grand Prix των Ηνωμένων Πολιτειών του 1974, ο οδηγός Helmuth Koinigg αποκεφαλίστηκε.
Παρά την αρχική ανησυχία σχετικά με την ικανότητα των οδηγών να εκκενώνουν γρήγορα και τη διαφυγή τους να επηρεάζεται από το «φωτοστέφανο», ο Grosjean μπόρεσε να ανέβει σχεδόν αμέσως, κάτι που ήταν κρίσιμο, καθώς το αυτοκίνητο άρχισε να καίει αμέσως. «Δεν ήμουν υπέρ του ‘‘φωτοστέφανου’’ πριν από μερικά χρόνια, αλλά νομίζω ότι είναι το καλύτερο πράγμα που έχουμε φέρει στη Formula 1 και χωρίς αυτό δεν θα μπορούσα να μιλήσω μαζί σας σήμερα» είπε ο Grosjean από το κρεβάτι του νοσοκομείου ύστερα από ώρες!
Δυστυχώς πριν από μερικά χρόνια οι αγωνιζόμενοι στην F1 δεν ήταν τόσο τυχεροί όσο ο Grosjean. To 2012 η Ισπανίδα πιλότος Maria de Villota, κάνοντας δοκιμές με τη Marussia, χτύπησε στο πίσω μέρος ενός φορτηγού, έχασε το ένα μάτι της και υπέστη σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Ο Jules Bianchi σκοτώθηκε ύστερα από ένα δυστύχημα στο ιαπωνικό Grand Prix του 2014, χάνοντας τον έλεγχο της Marussia που έπεσε επάνω σε έναν γερανό που έβγαζε άλλο μονοθέσιο από την πίστα. Και η μητέρα του Bianchi μίλησε αμέσως μετά το ατύχημα στο Μπαχρέιν υποστηρίζοντας ότι το Halo – το οποίο δεν ήταν χαρακτηριστικό των αυτοκινήτων πριν από έξι χρόνια, αλλά επέβαλε η FIA – είχε «σώσει τη ζωή του Romain».
Το ζωοδόχο «φωτοστέφανο»
Το Halo κυκλοφόρησε το 2018 και είναι ένα πρόσθετο χαρακτηριστικό ασφαλείας που περιλαμβάνεται τώρα σε όλα τα μονοθέσια με ανοιχτό κόκπιτ, ως δακτύλιος προστασίας τιτανίου γύρω από το πιλοτήριο του οδηγού. Έχει σχεδιαστεί για να εμποδίζει τους οδηγούς να τραυματιστούν από συντρίμμια ή να χάσουν τη ζωή τους από τραύμα στο κεφάλι, όπως στην τραγική περίπτωση του Bianchi. Το κυβερνητικό σώμα της F1 χρειάστηκε πολύ χρόνο για να ερευνήσει και να δοκιμάσει τη σχεδίαση, η οποία επηρεάζει ελαφρώς το οπτικό πεδίο των οδηγών.
Το Halo αποτελείται από μια καμπύλη ράβδο που τοποθετείται για να προστατεύει το κεφάλι του οδηγού. Οι πρώτες δοκιμές του πραγματοποιήθηκαν το 2016 και τον Ιούλιο του 2017. Από τη σεζόν του 2018, η FIA έχει καταστήσει το «φωτοστέφανο» υποχρεωτικό σε κάθε όχημα στην F1, την F2, την F3, την FΕ και επίσης την F4 ως νέo μέτρο ασφάλειας. Ορισμένες άλλες αγωνιστικές σειρές ανοιχτών μονοθεσίων χρησιμοποιούν επίσης το Halo, όπως το IndyCar Series, το Super Formula και το Australian S5000 Championship.
Το Halo είναι κατασκευασμένο από τιτάνιο και στην πρώτη του έκδοση του 2016 ζύγιζε περίπου 7 κιλά και στη συνέχεια αυξήθηκε στα 9 κιλά το 2017. Το σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί από τις ομάδες, αλλά κατασκευάζεται από τρεις εγκεκριμένους εξωτερικούς κατασκευαστές που επέλεξε η FIA και έχει τις ίδιες προδιαγραφές για όλα τα οχήματα. Σε μια προσομοίωση που πραγματοποίησε η FIA, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα 40 πραγματικών περιστατικών, η χρήση του συστήματος οδήγησε σε 17% θεωρητική αύξηση του ποσοστού επιβίωσης του οδηγού.
Μάλιστα η FIA για την εξέλιξη του Halo εξέτασε τρία θεμελιώδη σενάρια: σύγκρουση μεταξύ δύο οχημάτων, επαφή μεταξύ ενός οχήματος και του περιβάλλοντος χώρου (όπως εμπόδια) και συγκρούσεις με οχήματα και συντρίμμια. Οι δοκιμές έχουν δείξει ότι το σύστημα «φωτοστέφανο» μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο τραυματισμού του οδηγού.
Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις το σύστημα μπόρεσε να εμποδίσει το κράνος να έρθει σε επαφή με ένα αντικείμενο όταν συγκρίθηκε με μια σειρά ατυχημάτων που είχαν συμβεί στο παρελθόν. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε το Dallara F2 2018, ένα νέο αυτοκίνητο της Formula 2 και ήταν το πρώτο που εγκατέστησε το σύστημα Halo.
