Η Νάξος είναι ένα νησί με σπάνια χαρακτηριστικά, αφού αφενός το μεγάλο της μέγεθος και αφετέρου η ποικιλομορφία του αναγλύφου της, διαφοροποιούν τη συνήθη εικόνα που έχουμε για τα νησιά των Κυκλάδων. Το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, βρίσκεται γεωγραφικά σε πολύ κεντρικό σημείο ενώ αποτελείται όχι μόνο από παραλίες, αλλά και από μεγάλους ορεινούς όγκους με μεγάλη χλωρίδα και πανίδα, θυμίζοντας σε αρκετές περιπτώσεις περιοχή της Ηπειρωτικής χώρας και όχι νησί, πολλώ δε μάλλον νησί των Κυκλάδων.
Φωτογραφίες: Έφη Τορνάρη
Όπως σε κάθε Κυκλαδίτικο νησί, σημαίνοντα ρόλο παίζει η Χώρα, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο καθώς εκεί αγκυροβολούν τα καράβια που φτάνουν στη Νάξο. Στη Χώρα Νάξου ξεχωρίζει το επιβλητικό Μεσαιωνικό Κάστρο Σανούδου, το οποίο περιστοιχίζεται από πέτρινα αρχοντικά, κλασικά κυκλαδίτικα λευκά σπίτια και σοκάκια καθώς επίσης και η περίφημη Πορτάρα, η είσοδος για το Ιερό του Απόλλωνα που ξεκίνησε να χτίζεται κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η Πορτάρα, που είναι χτισμένη στο νησάκι “Παλάτια” και πλέον ενώνεται με τη χώρα μέσω πετρόχτιστου μονοπατιού, δεσπόζει στην είσοδο του λιμανιού και έχει μετατραπεί σε σήμα-κατατεθέν του νησιού.
Πρωταγωνίστρια στην ελληνική μυθολογία
Η παρουσία της Νάξου στην ελληνική μυθολογία είναι πλούσια, αφού αρχαίοι θεοί όπως ο Δίας, ο Διόνυσος, η Δήμητρα και ο Απόλλωνας είναι συνδεδεμένοι με το νησί. Σύμφωνα με τον Νάξιο ιστορικό Αγλαοσθένη, όταν μικρός ο Δίας κλάπηκε από το όρος Ίδη στην Κρήτη όπου είχε γεννηθεί, για να γλιτώσει από τον πατέρα του Κρόνο, μεταφέρθηκε στη Νάξο. Μεγάλωσε στην σπηλιά του Ζα, όπου σήμερα βρίσκεται το ιερό του και αυτή ήταν η βάση από την οποία ξεκίνησε την εκστρατεία για να διεκδικήσει την βασιλεία των αρχαίων θεών. Το ψηλότερο βουνό της Νάξου λοιπόν, που ονομάστηκε όρος Δία ή Ζα, αφιερώθηκε σε εκείνον, όπως επίσης και μια πολύ μεγάλη πλαγιά, που αποτέλεσε ιερό τέμενος του θεού και κέντρο θρησκευτικής φύσης, για τους αγρότες και βοσκούς της περιοχής. Επιπλέον, η Νάξος σχετίζεται άμεσα και με τον Διόνυσο, καθώς σύμφωνα με μία από τις πολλές εικασίες που υπάρχουν για την καταγωγή του (εικάζεται ότι η καταγωγή του ήταν από τη Θράκη ή ακόμη και από την Ανατολή), ο Διόνυσος γεννήθηκε στη Νάξο. Τον θεό συνόδευαν πάντα οι Σάτυροι και οι Μαινάδες, που ξεφάντωναν φτάνοντας πολλές φορές σε έκσταση, χάρη και στο κρασί του νησιού. Σύμφωνα με την παράδοση, λόγω της αγάπης του για το νησί, ο Διόνυσος είχε προκαλέσει την ευφορία στα αμπέλια, με αποτέλεσμα την παραγωγή εξαιρετικής ποιότητας κρασιού. Οι Νάξιοι λάτρεψαν επίσης την Δήμητρα και την κόρη της, Περσεφόνη. Η Δήμητρα ως θεά της γονιμότητας, λατρευόταν για να προστατεύει τους αγρότες και τους γεωργούς και για αυτό, οι κάτοικοι δημιούργησαν προς τιμήν της έναν όμορφο ναό στην περιοχή του Σαγκρίου. Τέλος, στη Νάξο λατρεύτηκε και ο Απόλλωνας, με την μεγαλόπρεπη “Πορτάρα“, να δεσπόζει στην είσοδο του νησιού και να είναι το πιο σημαντικό έργο προς τιμήν του.
Αρχαιολογικοί χώροι και εκκλησίες
Η Νάξος διαθέτει πολυάριθμα μνημεία, που προέρχονται τόσο από τους Αρχαίους, όσο και από τους Βυζαντινούς χρόνους. Η γνωριμία με τους αρχαιολογικούς χώρους γίνεται πριν καν την απόβαση στο νησί, αφού η Πορτάρα είναι ορατή στα αριστερά, όταν τα καράβια πλησιάζουν το Λιμάνι της Χώρας Νάξου, ενώ ενδοχώρα υπάρχουν πολλοί ακόμη αξιόλογοι αρχαιολογικοί χώροι, που αξίζει να εξερευνήσουν οι τουρίστες που έχουν το σχετικό ενδιαφέρον. Αξίζει μια επίσκεψη στο Αρχαίο Λατομείο, που είναι το ένα από τα δύο Λατομεία Μαρμάρου της Νάξου, τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για την τέχνη της μαρμαρογλυπτικής, ενώ ταυτόχρονα το Μάρμαρο ήταν μια από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων, χάρη στο εμπόριο, για το νησί. Επίσης, αξιομνημόνευτος είναι ο Πύργος Χειμάρρου, που χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ., θεωρείται αντιπροσωπευτικό δείγμα της ελληνιστικής αρχιτεκτονικής και βρίσκεται στην ορεινή, με υπέροχη θέα περιοχή του Φιλωτίου, που είναι από τα πιο κεντρικά μέρη του νησιού. Όσο για τις πολλές εκκλησίες, αυτές δείχνουν περίτρανα τη σημασία της Νάξου κατά την βυζαντινή περίοδο, αλλά και την αρχιτεκτονική περίπου 10 αιώνων, από τον 6ο έως τον 15ο αιώνα μ.Χ. Ως αρχαιότερες εκκλησίες θεωρούνται η Παναγία Δροσιανή και το εντυπωσιακό Καστρονομάστηρο Φωτοδότη Χριστού, που κατασκευάστηκαν τον 6ο αιώνα, ενώ οι πιο πρόσφατοι ναοί του νησιού είναι η Παναγία Ατταλιώτισσα, βασιλική με τρούλο του 14ου αιώνα κι η Παναγία η Υψηλοτέρα, που χρονολογείται στον 16ο αιώνα.
Οι παραλίες
Το μεγάλο μέγεθος της Νάξου συνεπάγεται και μεγάλη ακτογραμμή. Κατά συνέπεια, οι παραλίες είναι πολλές και ποικίλης φύσης, οπότε η κατηγοριοποίησή τους είναι περισσότερο υποκειμενική και εξαρτάται από τις ανάγκες και το γούστο του κάθε ταξιδιώτη, αφού υπάρχουν παραλίες οργανωμένες, ανοργάνωτες, ή άλλες που προσφέρονται για θαλάσσια σπορ. Μεταξύ των πιο διαδεδομένων είναι η παραλία του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται σε απόσταση βολής από την Χώρα και είναι η αγαπημένη των ντόπιων κατοίκων, ενώ σίγουρα η πιο γνωστή στους τουρίστες είναι παραλία της Αγίας Άννας, που χάρη στην αμμουδιά, τη μεγάλη έκταση, τα πολλά εστιατόρια και Beach Bars αποτελεί must προορισμό για Έλληνες και ξένους τουρίστες, αφού παράλληλα βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη των 10 χιλιομέτρων από την Χώρα. Την ομάδα των κοντινών, ως προς τη Χώρα και τα πολλά καταλύματα που φιλοξενούνται εκεί, παραλιών ολοκληρώνει ο Άγιος Προκόπιος, που απέχει 5 χιλιόμετρα από το επίκεντρο του νησιού και είναι γνωστός για την καθαρότητα των νερών, αλλά και για το μεγαλύτερο μήκος που έχει ως παραλία. Από εκεί και έπειτα οι επιλογές με, ως επί το πλείστον, αμμουδερές παραλίες είναι πολλές, αφού στη Νότια πλευρά του νησιού βρίσκονται ακόμη η Πλάκα, ο Ορκός, η Γλυφάδα, το Αλυκό, το Πυργάκι κ.α. παραλίες, που καμία τους δεν απέχει περισσότερο από μισή ώρα από τη Χώρα. Πολυάριθμες παραλίες υπάρχουν και προς το Βορρά, με την Γρόττα να διαφοροποιείται αφού η επιφάνειά της περιλαμβάνει βότσαλα, ενώ η θέα προς τον Ναό του Απόλλωνα είναι πανέμορφη. Επιπλέον, στη διαδρομή προς το Βορρά και στα αριστερά με κατεύθυνση από τη Χώρα, βρίσκονται παραλίες όπως ο Αμμίτης, η Χίλια Βρύση ή ο Κάμπος, που είναι ιδανικός όχι μόνο για κολύμπι αλλά και για ψάρεμα. Ολοκληρώνοντας τον κύκλο του νησιού, έχοντας ως σημείο εκκίνησης τη Χώρα στα δυτικά και ακολουθώντας τη φορά των δεικτών του ρολογιού, στα Βορειοανατολικά ξεχωρίζει ο Απόλλωνας, που είναι μια από τις πιο μακρινές, αλλά όμορφες παραλίες της Νάξου, ενώ γνωστές παραλίες ακόμη είναι ο Πάνορμος και η Ψιλή Άμμος.
Η καλοπέραση περνάει από το στομάχι
Όπως όλα τα ελληνικά νησιά, έτσι και η Νάξος έχει τα δικά της, τοπικά προϊόντα και γεύσεις, που διακρίνονται για την αγνότητα και τη νοστιμιά τους. Πασίγνωστη είναι η γραβιέρα Νάξου και τα τυριά του νησιού συνολικά, χάρη στην ύπαρξη πολλών αγελάδων από τον 16ο κιόλας αιώνα, που είχε σαν αποτέλεσμα οι Ναξιώτες να αποκτήσουν παράδοση στον συγκεκριμένο τομέα. Ένα ακόμη παραδοσιακό προϊόν είναι το κίτρο Νάξου, ένα από τα τρία ελληνικά ηδύποτα με ονομασία προέλευσης, που αξίζει να δοκιμάσει ο επισκέπτης και παράγεται χάρη στις πολλές κιτριές που βρίσκονται στον κάμπο των Εγγαρών και του Σαγκρίου. Επιπλέον, στη Νάξο παράγονται μέλι, ελιές και λάδι, ενώ σημαντικό κομμάτι του εμπορίου του νησιού αποτελεί η εξαγωγή πατάτας, αφού μόνο το 2015 υπολογίστηκε πως εξάχθηκαν 1600 τόνοι πατάτας, σε συσκευασίες των 3 κιλών! Κλείνοντας την αναφορά μας στις τοπικές νοστιμιές, δε γίνεται να μην αναφερθούμε στα παραδοσιακά γλυκά τοπικής προέλευσης, όπως είναι η καρυδόπιτα με κίτρο που σερβίρεται με παγωτό και ονομάζεται “μελαχρινό”, τα ξεροτήγανα και τα ποικίλα γλυκά κουταλιού και μαρμελάδες από κίτρο, κεράσι, βύσσινο κ.α.
Ηπειρωτική Νάξος
Ένα νησί του μεγέθους, της ιστορίας και της θέσης που βρίσκεται η Νάξος είναι δύσκολο να εξερευνηθεί σε λίγες μόνο ημέρες ακροθιγώς. Επειδή το καλοκαίρι ξεκινά, ήταν λογικό τη μερίδα του λέοντος να πάρουν οι παραλίες και τα αξιοθέατα ιστορικού και μυθολογικού ενδιαφέροντος, ωστόσο η ορεινή Νάξος, που σε πολλές περιπτώσεις προσφέρει τοπία αντίστοιχης φύσης με ορεινές περιοχές στην Ηπειρωτική χώρα, διαθέτει τόσα αξιόλογα μέρη που χωράνε σε διαφορετικό εκτενές ταξιδιωτικό, το οποίο θα ακολουθήσει κατά την έναρξη του φθινοπώρου. Χωριά όπως η Γαλήνη με τα ιστορικά μνημεία στα πέριξ, ο Δανακός που είναι χτισμένος στο βάθος μιας χαράδρας, οι Εγγαρές με τον ομώνυμο κάμπο, το εντυπωσιακό Φιλώτι και φυσικά η Απείρανθος, που είναι χτισμένη σε υψόμετρο 600 μέτρων, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ξεχωριστού ταξιδιωτικού αφιερώματος…
Πρόσβαση
Η Νάξος ενώνεται με την Αθήνα μέσω πολυάριθμων ακτοπλοϊκών δρομολογίων ημερησίως, από Πειραιά και Ραφήνα. Τόσο από τον Πειραιά όσο και από τη Ραφήνα, η διαδρομή με συμβατικά πλοία διαρκεί περί τις 6 ώρες, ενώ η Νάξος διαθέτει και αεροδρόμιο, στο οποίο φτάνει καθημερινά πτήση της Ολυμπιακής που έχει διάρκεια 45 λεπτών. Λόγω της κεντρικής θέσης στην οποία βρίσκεται, η Νάξος συνδέεται καθημερινά και με πολυάριθμα ακόμη λιμάνια νησιών του Αιγαίου όπως Πάρος, Ίος, Σαντορίνη, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσι, Δονούσα, Αμοργός, Σύρος, Τήνος, Μύκονος, Ικαρία, Σάμος, Κρήτη (Ηράκλειο).
Ο Πύργος Μπαζαίου, απέχει περίπου μισή ώρα από την Χώρα Νάξου και κάθε καλοκαίρι φιλοξενεί αξιόλογες πολιτιστικές δραστηριότητες με συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και εικαστικές εκθέσεις καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το γνωρίζατε;
Με τη Νάξο σχετίζονταν δύο από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες του 20ού αιώνα. Το νησί ήταν ο τόπος καταγωγής του μεγάλου συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη, ενώ εκεί έζησε από το 1897 έως το 1899 ο κορυφαίος συγγραφέας και φιλόσοφος του 20ού αιώνα, Νίκος Καζαντζάκης, αμφότεροι αναγνωρισμένοι διεθνώς για το έργο τους.
