Η υπερπήδηση εμποδίων, το Obstacle Course Racing (OCR) είναι μία από τις παλαιότερες αθλητικές δραστηριότητες του πλανήτη, με απαιτήσεις υπεραθλητή σε φυσική κατάσταση αλλά και δεξιότητα.
Ένα σπορ που δεν έχει την αίγλη των Ολυμπιακών αθλημάτων, παρότι ιστορικά ξεκινά από την αρχαιότητα, έχει απαιτήσεις υπεραθλητή και είναι ικανό να φτάσει κάθε συμμετέχοντα στα όρια της σωματικής και ψυχικής του αντοχής.
Οι αθλητές κινούνται με πόδια και χέρια, ακόμη και έρποντας, με τον χρόνο να πιέζει διαρκώς. Καλούνται να υπερβούν εμπόδια, να τρέξουν, να μεταφέρουν βάρη, να κάνουν άλματα, να αναρριχηθούν σε γλιστερούς τοίχους και να αντιμετωπίσουν δυσκολίες, τη λάσπη, το κρύο, και αυτό για μεγάλη χρονική διάρκεια. Συνθήκες που συχνά μοιάζουν αδιανόητες για τους «κοινούς θνητούς».
Ο στίβος και η σύνθεση των εμποδίων διαφέρουν καθώς δεν υπάρχει περιορισμός στη φαντασία του οργανωτή. Άλλοι αγώνες εστιάζουν στη μεταφορά αντικειμένων και απαιτούν μυϊκή δύναμη και αποθέματα, άλλα γίνονται σε διαμορφωμένους στίβους και άλλα σε συνδυασμό αυτών.
Σε διοργανώσεις στην ύπαιθρο, η λάσπη, το κρύο και οι δοκιμασίες είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να φτάσουν στα όρια με στόχο τη σωματική και πνευματική κατάρρευση των αθλητών. Τα εμπόδια μπορεί να περιλαμβάνουν το σκαρφάλωμα σε τοίχους που γλιστρούν, τη μετακίνηση βαρέων αντικειμένων σε μεγάλες σχετικά αποστάσεις, μεταφορά νερού, έρπειν πέρασμα κάτω από ακανθώδη συρματοπλέγματα, μέχρι και το άλμα πάνω από φωτιές.
Πολλά από τα εμπόδια είναι «δανεισμένα» από τη συνήθη εκπαίδευση καταδρομέων, ενώ άλλα είναι σχεδιασμένα ειδικά για τον σκοπό του αθλήματος, ώστε να δοκιμάζονται η αντοχή, η ταχύτητα και η επιδεξιότητα ταυτόχρονα.
Οι σχετικοί αγώνες διαφέρουν ως προς την απόσταση και τη δυσκολία, συνδυάζοντας συχνά το τρέξιμο σε μονοπάτια και σε μεγάλες διαδρομές και δρόμους, όσο και σε εκτός κάθε χαραγμένης διαδρομής πορείες.
Συνήθως διεξάγονται είτε σε στάδια είτε σε χιονοδρομικά τις περιόδους που δεν υπάρχει χιόνι, ώστε να αξιοποιούνται οι υποδομές. Ωστόσο, διεξάγονται παντού, ακόμη και μέσα σε πόλεις και πάρκα, ώστε να συμμετέχουν και μη μυημένοι στο σπορ, σε πιο απλές διαδρομές.
Τα τελευταία χρόνια το σπορ έχει δει μεγάλη άνθηση στις ΗΠΑ κυρίως, ειδικά μετά το 2012 οπότε και ξεκίνησε δυναμικά η ανάπτυξή του. Συνδυάστηκε δε με την έκδοση περιοδικών ειδικά γι’ αυτό το σπορ, κάλυψη από τα μέσα και την έκδοση οδηγών «επιβίωσης» σε αυτό. Η ζωντανή μετάδοση από την τηλεόραση και το Live Streaming του Παγκοσμίου OCR event συνέβαλαν στην καθιέρωσή του σπορ.
Η ιστορία
Με δεδομένη την αναζήτηση των ορίων του ανθρώπου, κοινά στοιχεία με το OCR παρατηρούνται ακόμη και στους Ολυμπιακούς αγώνες της Αρχαίας Ελλάδας. Το Πένταθλο ξεκινούσε με τρέξιμο στο στάδιο, συνέχιζε με ρίψη ακοντίου, ρίψη δίσκου, άλμα σε μήκος και τελείωνε με πάλη, διαμορφώνοντας απαιτήσεις στο προφίλ των αθλητών εξαιρετικά πολυδιάστατο τόσο σε δύναμη όσο σε αντοχή αλλά και τεχνική.
Το Πένταθλο συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες στη 18η Ολυμπιάδα, το 708 π.Χ. ενώ με παραπλήσια μορφή έχει αναβιώσει σήμερα στο γνωστό Spartan Race, που περιλαμβάνει τρέξιμο, ακόντιο, άλμα σε ύψος και πάλη, ενώ παράλληλα υπάρχουν και δοκιμασίες υπερπήδησης εμποδίων, άρσης και μεταφοράς βαρών.
Αναβίωση
Η γενικότερη ιδέα σύνθετων αθλημάτων αυτού του είδους αναβίωσε στη σύγχρονη εποχή το 1900, στους θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες του Παρισιού, όπου διοργανώθηκαν αγώνες κολύμβησης 200 μέτρων μετ’ εμποδίων! Οι αθλητές έπρεπε να καλύψουν την απόσταση των 200 μ. που περιελάμβανε όμως και τρία εμπόδια: να περάσουν πάνω από έναν κορμό που επέπλεε, να περπατήσουν πάνω σε συνδεδεμένες βάρκες και να περάσουν κάτω από μια άλλη σειρά από βάρκες.
Η πρώτη αγωνιστικού χαρακτήρα διοργάνωση του OCR έγινε το 1947 στη Γερμανία, το Military Pentathlon, με συμμετοχή τριών χωρών, ενώ από το 1950 ο θεσμός πήρε χαρακτήρα «Παγκοσμίου». Σήμερα, συμμετοχές περισσότερων των 138 χωρών έχουν καταγραφεί στα World Military Games όπου συμμετέχουν στρατιωτικοί, συνήθως των Ειδικών Δυνάμεων. Σε αυτούς οι Ρώσοι έχουν τη μεγαλύτερη συμμετοχή και τη μεγαλύτερη παραγωγή σε μετάλλια, μπροστά από την Κίνα, την Ιταλία, τη Βραζιλία και τη Βόρειο Κορέα. Η Ελλάδα έχει αξιόλογη παρουσία με 4 χρυσά στο ενεργητικό της, 20 ασημένια και 10 χάλκινα – αρκετά καλά, αν σκεφτεί κανείς ότι είναι μπροστά από χώρες όπως ο Καναδάς, η Ουγγαρία, η Ισπανία, η Ινδία, η Πορτογαλία κ.ά.
Και σήμερα
Ο αγώνας Tough Guy διοργανώθηκε για πρώτη φορά το 1987 στην Αγγλία, με στόχο να γίνει ο σκληρότερος αγώνας κάθε είδους στον κόσμο. Ένας ολοήμερος αγώνας επιβίωσης που θεωρείται ο προπομπός του OCR, καθώς απευθυνόταν πια σε πολίτες αλλά και ήδη φτασμένους αθλητές άλλων αγωνισμάτων, ενώ διοργανώνεται κάθε χρόνο. Ωστόσο, εκεί τα πράγματα ξεπερνούν κάθε φαντασία σε βαθμό δυσκολίας και σκληρότητας, με το απίστευτο να μην είναι οι δοκιμασίες αλλά οι επιπτώσεις στους συμμετέχοντες. Το 2000 υπήρξε νεκρός από υποθερμία, ενώ το 2009, που ήταν η σκληρότερη διοργάνωση της ιστορίας, το ιατρικό δελτίο κατέγραψε έναν αθλητή με σπασμένη λεκάνη, άλλον με σπασμένο αυχένα, άλλος με ηβικό οστό και μια ντουζίνα ακόμη με διάφορα κοκάλα ραγισμένα και εξαρθρώσεις, ενώ 600 άτομα, μεταξύ των οποίων και ο νικητής, χρειάστηκαν νοσηλεία λόγω υποθερμίας. Για τώρα όποιον αναρωτιέται «μα ποιος πάει να λάβει μέρος σε έναν τέτοιο αγώνα», να πληροφορήσουμε ότι οι συμμετοχές στο Tough Guy αυξάνονται κάθε χρόνο και πλέον ξεπερνούν τις 5.000!
Αρκετοί αγώνες του είδους ανά τον κόσμο διοργανώνονται κάθε χρόνο ενώ σταδιακά προσαρμόζονται στα δεδομένα του OCR, ώστε να υπάρχει μια ενιαία αγωνιστική μορφή και συνάφεια.
Ραγδαία ανάπτυξη
Το 2011 περίπου ένα εκατομμύριο συμμετοχές καταγράφηκαν στους αγώνες OCR μόνο στις ΗΠΑ. Που έγιναν 4,5 εκατομμύρια το 2015, έφτασαν τα 5,6 το 2016 και ξεπέρασαν τα 6 εκατομμύρια το 2017. Παγκοσμίως οι συμμετοχές τον ίδιο χρόνο έφτασαν τα 20 εκατομμύρια, οπότε προφανώς έχουμε να κάνουμε με ένα είδος σε ραγδαία ανάπτυξη σε όλο τον πλανήτη.
Πλέον οι κατηγορίες αγώνων είναι βασικά τέσσερεις: Οι αγώνες «Ninja» διεξάγονται σε διαδρομή 50 έως 100 μέτρων σε μήκος με πλήθος εμποδίων και συνδυασμό βαθμών ποινής και χρόνου. Οι κλασικοί OCR αγώνες διεξάγονται σε στίβους εντός σταδίων και καλύπτουν διαδρομές από 400 ώς 5.000 μέτρα. Οι αγώνες Cross Country καλύπτουν μεγαλύτερες αποστάσεις και διασπορά των εμποδίων, συνήθως σε μια διαδρομή 5 ώς 15 χιλιομέτρων. Τέλος, οι αγώνες αντοχής μπορεί να φτάσουν ώς τα 100 μίλια, όπως οι Spartan Beast, Ultra Beast και Agoge.
Μια παραλλαγή που δίνει και τον ανάλογο χαρακτήρα είναι οι αγώνες που έχουν χρονική διάρκεια και όχι απόσταση. Οι αθλητές εκεί αγωνίζονται διαρκώς επί 24 ώρες, όπως στο World‘s Toughest Mudder και το Spartan Ultra World Championship, ενώ υπάρχουν και οι 36 ώρες της Agoge!
Την εισαγωγή στη δραστηριότητα της υπερπήδησης εμποδίων φροντίζουν οι απανταχού παιδικές χαρές με τα φουσκωτά εμπόδια. Από την ηλικία αυτή αναλαμβάνουν να δώσουν βαρύτητα στο «παιχνίδι» οι παγκόσμιοι σχολικοί αγώνες OCR, και στη συνέχεια αγώνες νέων και πανεπιστημιακοί αγώνες, όλοι οργανωμένοι από αντίστοιχες παγκόσμιες ομοσπονδίες.
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει όντως ανάγκη να βρει κίνητρο να σηκωθεί από τον καναπέ και να ασκηθεί, το ακούμε διαρκώς. Αυτή την ανάγκη, τελικά, όλο και περισσότεροι, μόλις κάνουν τα πρώτα βήματα, την παίρνουν πολύ σοβαρά και την κάνουν τρόπο ζωής. Κάποιοι ανεβαίνουν διαρκώς βαθμίδες δυσκολίας, αναζητώντας συνεχώς τη βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης σε ένα περιβάλλον όσο γίνεται πιο μακριά από την άχρωμη και άοσμη καθημερινότητα, ουσιαστικά «τρέχοντας μακριά της να σωθούν».
Μήπως έχουν δίκιο;
