Η οδήγηση οχημάτων και η κυκλοφορία στον οδικό ιστό είναι κυρίως μια εγκεφαλική λειτουργία. Στο απόλυτο σκοτάδι, χωρίς φώτα, δεν μπορούμε να κινηθούμε ούτε μέτρο. Όταν αρχίσουν να εισέρχονται οι πληροφορίες στον εγκέφαλο, τότε υπάρχει δράση. Μόνο που τότε οι ψευδαισθήσεις κυριαρχούν.
Ο εγκέφαλος του ανθρώπου, για να λειτουργήσει και να αναλάβει δράση σε μια διαδικασία, όπως για παράδειγμα η οδήγηση, χρειάζεται δύο στοιχεία. Πληροφορία και χρόνο να την επεξεργαστεί ώστε να δράσει.
Οι πληροφορίες είναι κυρίως οπτικές αλλά φυσικά προέρχονται και από όλα τα άλλα αισθητήρια. Ήχος, αφή, θερμοκρασία, οσμές, όλες οι πληροφορίες καταλήγουν στον εγκέφαλο και υφίστανται την ανάλογη επεξεργασία. Ωστόσο, το 60% του «σκληρού δίσκου» του εγκεφάλου επεξεργάζεται τις οπτικές πληροφορίες.
Έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι οι οπτικές πληροφορίες καταλήγουν στον εγκέφαλο με έναν παράδοξο και θαυμαστό τρόπο. Το ερέθισμα περνά μέσα από τα μάτια και καταλήγει στο ανάλογο κέντρο. Αυτό το κέντρο αντιλαμβάνεται pixels με τα οποία συνθέτει την εικόνα. Με έναν δικό του τρόπο.
Ακούγεται παράδοξο αλλά αυτόν τον καμβά των pixels τον λαμβάνει σε δόσεις με χρονική απόσταση κάποια milliseconds ανάμεσά τους, όχι ταυτόχρονα. Αρχικά το 80% αυτών, μετά το 15% και τέλος το υπόλοιπο. Στη συνέχεια συνθέτει την εικόνα και έχουμε το αποτέλεσμα του να αντιλαμβανόμαστε αυτό που είδαμε.
Σε αυτόν τον μαγικό κόσμο εκεί πάνω, στον εγκέφαλο, τα πράγματα συμβαίνουν λίγο πιο περίπλοκα απ’ όσο θα περιμέναμε. Κάθε ερέθισμα το μετατρέπει ο εγκέφαλος σε μία σκέψη που τη συνδέει με ένα συναίσθημα. Αυτό το σετ σκέψης και συναισθήματος το καταχωρεί στη μνήμη του. Για πάντα!
Άρα η μνήμη μας περιλαμβάνει κάθε άλλο παρά πραγματικά γεγονότα. Περιλαμβάνει σκέψεις συνδεδεμένες με το συναίσθημα που προκάλεσε η σκέψη, όχι το εκάστοτε ερέθισμα. Γι αυτό και τα ίδια πραγματικά γεγονότα – ερεθίσματα δεν είναι καταχωρημένα με τον ίδιο τρόπο στον εγκέφαλο κάθε ανθρώπου.
Το σύνολο των καταχωρήσεων στη μνήμη μας μπορούμε να το βαφτίσουμε εμπειρία. Και είναι εύκολα κατανοητό ότι λόγω διαφορετικών βιωμάτων, ερεθισμάτων και κυρίως διαφορετικού χαρακτήρα, δεν αντιλαμβανόμαστε όλοι τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο.
Το ίδιο ερέθισμα μπορεί να δημιουργήσει ως και διαμετρικά αντίθετες καταχωρήσεις στη μνήμη. Αν δούμε κάποιον να πηδάει από την ανοικτή πόρτα ενός αεροπλάνου, άλλον θα τον πιάσει σύγκρυο από τον τρόμο, έναν αλεξιπτωτιστή όμως θα τον πιάσει λαχτάρα για την επόμενη ελεύθερη πτώση του. Ωστόσο και οι δύο είδαν έναν άνθρωπο να πηδάει από ένα αεροπλάνο.
Εδώ τα βιώματα και η εμπειρία έκαναν διαφορετική δουλειά στον καθένα, έχουμε συνεπώς μια αντίληψη του τι σημαίνει αυτό το «συναίσθημα» που συνοδεύει κάθε εξωτερικό ερέθισμα το οποίο αντιλαμβανόμαστε και πόσο κρίσιμο μπορεί να είναι για τη ζωή μας.
Το λειτουργικό πρόγραμμα του εγκεφάλου είναι ένα σύμπλεγμα από μοτίβα, τα οποία διαχειρίζονται οτιδήποτε κάνουμε. Κάθε αντίδρασή μας ορίζεται από τα μοτίβα που έχουν δημιουργηθεί στον εγκέφαλό μας. Αυτά δεν υπήρχαν από τη γέννησή μας, δημιουργήθηκαν στην πορεία. Με τον απλό μηχανισμό που περιγράψαμε: ερέθισμα – συναίσθημα.
Όλες οι φοβίες που έχουμε βασίζονται και προέρχονται από μια καταχώρηση που έγινε κάποτε. Αν στα παιδικά σου χρόνια σε δάγκωσε σκύλος γιατί του τραβούσες τα αυτιά (τα σκυλιά δεν δαγκώνουν χωρίς λόγο) ή η μητέρα σου σε φρίκαρε λέγοντας ότι θα σε δαγκώσει, τότε ζεις με αυτό το μοτίβο και όποτε βλέπεις σκύλο σε πιάνει κρύος ιδρώτας.
Για τον ίδιο ακριβώς σκύλο, αν καταχωρήθηκε στον εγκέφαλο ενός άλλου παιδιού με άλλο συναίσθημα – επειδή έπαιξε μαζί του ή η μητέρα του τον περιέγραψε ως καλό –, το μοτίβο στον εγκέφαλο είναι φιλικό προς τα σκυλιά γενικότερα. Τόσο απλά.
Είναι αρκετά σαφές όσο και τρομακτικό ότι δεν ζούμε σε έναν «πραγματικό» κόσμο αλλά σε αυτόν που έχουμε διαμορφώσει στον εγκέφαλό μας, σύμφωνα με τις εμπειρίες και τα βιώματά μας.
Ομοίως, η αίσθηση που έχουμε για τον κίνδυνο, το όμορφο, το πρέπον και όλα τα πράγματα γενικότερα, δεν είναι αντικειμενικός, παρά πέρα για πέρα υποκειμενικός. Και εξαρτάται από τα μοτίβα που έχουμε διαμορφώσει για το κάθε πράγμα.
Κατόπιν αυτών, είναι ασφαλές να πούμε ότι στην ουσία η αίσθηση που έχουμε για τα πράγματα δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια ψευδαίσθηση. Ολότελα δική μας, από τη διαμόρφωσή της μέχρι και τη λειτουργία της.
Στην οδήγηση το θέμα αυτό αποκτά άλλες διαστάσεις. Αν πούμε ότι ενόσω κινούμαστε έχουμε μια αντίληψη για τα πράγματα που συμβαίνουν και το περιβάλλον που χρησιμοποιούμε, θα πρέπει να ξέρουμε ότι μιλάμε για τη δική μας ψευδαίσθηση γι’ αυτά και όχι την πραγματικότητα.
Αυτή η ψευδαίσθηση είναι που μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς όταν οδηγούμε χωρίς ζώνη. Αισθανθήκαμε ότι αυτό είναι ασφαλές τις πρώτες φορές που το κάναμε και πλέον το μοτίβο με το οποίο πορευόμαστε εμπεριέχει και αναπαράγει την ίδια ακριβώς… ψευδαίσθηση.
Το ίδιο για το κράνος, την οδήγηση μετά την κατανάλωση έστω και λίγου αλκοόλ, ενός πλούσιου γεύματος ή το να συνεχίζουμε την οδήγηση ενώ τα βλέφαρά μας έχουν αρχίσει να γέρνουν. Είμαστε εντάξει με όλα αυτά γιατί τα μοτίβα που έχουμε δημιουργήσει τα κάνουν όλα αυτά αποδεκτά. Και έχουμε την ψευδαίσθηση ότι είμαστε ασφαλείς. Μόνο που σε αυτές τις περιπτώσεις η ψευδαίσθηση αυτή είναι τόσο ασφαλής όσο και το να έχεις στην τσέπη σου μια χειροβομβίδα χωρίς την περόνη…
Η ταχύτητα δεν είναι αντικειμενικά κακό πράγμα. Είναι όσο κακό αισθανόμαστε ότι είναι. Αν δεν την αισθανόμαστε μεγάλη ή κακιά ή λάθος, τότε είμαστε εντάξει και πορευόμαστε με αυτή. Κι εδώ το μέγεθος της ψευδαίσθησης που έχουμε δημιουργήσει αντικαθιστά τη χειροβομβίδα με ατομική βόμβα…
Σε όλον αυτόν τον συλλογισμό πρέπει να εντάξουμε μία ακόμη παράμετρο. Για ό,τι κάνουμε, οποιαδήποτε δράση ή ενέργεια ή απόφαση, έχουμε πάρει την έγκριση από το ισχυρότερο, αρχαιότερο και πλέον ανεξάρτητο κέντρο που υπάρχει στον εγκέφαλο κάθε εμβίου όντος: την έγκριση ότι δεν κινδυνεύει η σωματική μας ακεραιότητα ή η ζωή μας. Αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, η έγκριση δεν θα έρθει με κανέναν τρόπο.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι αποφάσεις που παίρνουμε όταν οδηγούμε βασίζονται σε ψευδαισθήσεις, και μάλιστα ενισχυμένες με το αίσθημα της ασφάλειας.
Τώρα ξέρουμε καλύτερα γιατί καθημερινά συμβαίνουν τροχαία δυστυχήματα.
Ο τρόπος για την αναμόρφωση των μοτίβων είναι πολύ απλός, μπορεί να την κάνει ο καθένας και μετά θα έχουμε αποβάλει οριστικά το θέμα «τροχαία δυστυχήματα» από τη ζωή μας. Ένα θέμα για επόμενο άρθρο…
