Κατά την είσοδό μας και την κίνηση σε έναν ασφαλή αυτοκινητόδρομο, ο εγκέφαλος μπαίνει αυτόματα σε ένα διαφορετικό πρόγραμμα από εκείνο της ασφυκτικής αστικής μετακίνησης ή μιας άγνωστης ορεινής διαδρομής. Στον αυτοκινητόδρομο δεν μας απασχολεί ο έλεγχος των φαναριών, αφού δεν υπάρχουν ούτε έχουμε τον νου μας για τρακτέρ που πιθανώς κάνουν αναστροφή… Αυτή η αποφόρτιση από μια σειρά «υποχρεώσεων» ενόσω οδηγούμε είναι θετική, γιατί μειώνει το στρες του οδηγού, εγκυμονεί όμως και τους δικούς της κινδύνους.
Ποια είναι τα ιδιαίτερα εκείνα σημεία που πρέπει να προσέχουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της κίνησής μας σε έναν περιαστικό αυτοκινητόδρομο, όπως η Αττική Οδός ή το τμήμα της Εθνικής Οδού ή της Εγνατίας Οδού που διασχίζουν την πόλη; Λίγα, ωστόσο πολύ σημαντικά:
Κινούμαστε με υψηλότερες ταχύτητες. Αυτό δεν είναι κακό, καθώς οι προδιαγραφές ενός αυτοκινητόδρομου μπορούν να υποδεχθούν υψηλότερες ταχύτητες από το υπόλοιπο οδικό δίκτυο.
Το σημαντικό πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι στην Ελλάδα οι οδηγοί έχουν συνηθίσει να αδιαφορούν για τα όρια ταχύτητας, επηρεασμένοι από το φαινόμενο που έχουμε παρατηρήσει στο υπόλοιπο οδικό δίκτυο, της ύπαρξης πινακίδων που ορίζουν ταχύτητες εξωπραγματικά έως επικίνδυνα χαμηλές.
Το αποτέλεσμα είναι οι οδηγοί να αδιαφορούν και μαζί με αυτές και για όλες τις υπόλοιπες που έχουν κάποιον σαφή λόγο να προειδοποιούν για τη μείωση της ταχύτητας. Και φτάνουμε στο επόμενο, επίμαχο, σημείο προσοχής: τις εξόδους από τον αυτοκινητόδρομο που δεν τυγχάνουν της ιδιαίτερης προσοχής που απαιτείται.
Ο σκοπός ενός αυτοκινητόδρομου και ειδικότερα των αστικών αυτοκινητόδρομων είναι η γρήγορη πρόσβαση σε διάφορα σημεία μιας τεράστιας πόλης, όπως είναι η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη. Αυτό σημαίνει ότι οι έξοδοι είναι συχνές, συχνότερες από οποιονδήποτε Εθνικό δρόμο και συχνά περίπλοκες. Στα 30’ που χρειάζονται από την Ελευσίνα μέχρι το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» ο οδηγός συναντά 18 εξόδους, κάποιες δε σε απόσταση λιγότερη από ένα λεπτό! Όμως ο συνδυασμός της προηγούμενης παραδοχής (υψηλότερες ταχύτητες) με το πλήθος των εξόδων μπορεί να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο μείγμα για την ασφάλεια.
Στις εξόδους υπάρχουν δύο περιπτώσεις: Να συνεχίσουμε την πορεία μας ή να εξέλθουμε από τον αυτοκινητόδρομο.
Εάν συνεχίσουμε, θα πρέπει να βρισκόμαστε στη σωστή λωρίδα (όχι στις λωρίδες που οδηγούν στην έξοδο) και αν κινούμαστε στη δεξιά θα πρέπει να εντείνουμε την προσοχή μας, καθώς θα υπάρχουν αυτοκίνητα που ακολουθούν ή προτίθενται να ακολουθήσουν την έξοδο.
Εάν βγαίνουμε, θα πρέπει εγκαίρως να έχουμε πάρει τη θέση μας στη σωστή λωρίδα. Το αργότερο όταν περνάμε κάτω από τη σήμανση των 500 μέτρων πριν από την έξοδο θα πρέπει ήδη να βρισκόμαστε στη δεξιά λωρίδα. Εάν αποφασίσουμε τελευταία στιγμή την έξοδό μας και πρέπει να διασχίσουμε μία, δύο ή και τρεις λωρίδες για να προλάβουμε, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για ένα σοβαρό ατύχημα. Σε συνθήκες μάλιστα όπου όλα τα οχήματα κινούνται με υψηλές ταχύτητες και τα χρονικά περιθώρια αντίδρασης των οδηγών είναι εξαιρετικά περιορισμένα.
Εάν μπορούμε να θυμηθούμε περιπτώσεις όπου τα παραπάνω συνέβησαν σε εμάς, εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα ότι ανάλογο λάθος μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε οδηγός. Που σημαίνει ότι πρέπει να εντείνουμε την προσοχή μας όταν πλησιάζουμε κάποια έξοδο, είτε έχουμε πρόθεση να βγούμε είτε όχι.
Πρόκειται για μια περιοχή όπου θα πρέπει να παρακολουθούμε και να σεβόμαστε τα όρια ταχύτητας. Θα προσέξουμε ότι λίγο πριν από τις εξόδους το όριο των 120 μειώνεται στα 100 ή 80 ή ακόμη και λιγότερων χ.α.ώ. Ο λόγος είναι ότι αμέσως μετά την έξοδο ακολουθεί η είσοδος οχημάτων που εισέρχονται στον αυτοκινητόδρομο από αυτόν τον κόμβο. Τα οχήματα αυτά βρίσκονται ακόμη σε φάση επιτάχυνσης, καθώς μόλις απομακρύνθηκαν από τον σταθμό των διοδίων ή από τον στενό δρόμο της εισόδου. Τα όρια έχουν μελετηθεί έτσι ώστε να δίνουν το περιθώριο στα οχήματα που εισέρχονται πορευόμενα σε αυτόν τον «Διάδρομο Επιτάχυνσης», όπως χαρακτηριστικά λέγεται, να αναπτύξουν την ίδια ταχύτητα με τα οχήματα που θα συναντήσουν να κινούνται ήδη στον αυτοκινητόδρομο.
Ενόσω πορευόμαστε στην έξοδο, έχοντας αφήσει πίσω μας τον δρόμο ταχείας κυκλοφορίας, θα πρέπει πολύ γρήγορα να «βγούμε» από το «πρόγραμμα οδήγησης σε αυτοκινητόδρομο» και να επαναφέρουμε εκείνο του «υπόλοιπου οδικού δικτύου».
Η ταχύτητά μας θα πρέπει να έχει μειωθεί πριν να μπούμε στον διάδρομο της εξόδου. Ειδικά στις περιπτώσεις όπου η έξοδος συνδυάζεται με κλειστή στροφή, απλώς δεν συνειδητοποιούμε τον λόγο που πρέπει να γίνει αυτό: ο εγκέφαλος έχει συνηθίσει, έχει προσαρμοστεί στην κίνηση με 100-120 χ.α.ώ. και δεν έχει την ανάλογη αίσθηση ότι κινείται με αυτά τα χιλιόμετρα – έχει την αίσθηση ότι κινείται με λιγότερα!
Το θέμα γίνεται ακόμη πιο σοβαρό όταν η έξοδος βρίσκεται μέσα σε σήραγγα, όπου λόγω του χαμηλότερου φωτισμού μειώνεται δραστικά η αίσθηση της ταχύτητας με την οποία κινείται ο οδηγός. Η αντίληψη για την ταχύτητα που κινείται ο οδηγός μειώνεται όσο μειώνεται ο φωτισμός και ειδικότερα αν αυτό συμβεί όχι προοδευτικά, λόγω δύσης του ήλιου, αλλά λόγω της εισόδου σε σήραγγα.
Φτάνοντας στην έξοδο με αυτή την ταχύτητα, δεν αισθάνεται ότι τρέχει, όμως όταν βρεθεί με αυτή την ταχύτητα στην έξοδο, ίσως να είναι ήδη αργά. Που σημαίνει βέβαια ότι έχει αγνοήσει την πινακίδα που ορίζει το νέο, χαμηλότερο όριο ταχύτητας για τον διάδρομο της εξόδου…
